احتمال هندوایرانی بودن نام سیاره های زهره و زحل

نام سیارۀ زُهره در اساس به شکل هندوایرانی سوکره به معنی درخشان و شفاف و زیبا به نظر می رسد. بر این پایه نام سهراب را هم میشود به معنی دارای سیمای درخشان گرفت که با توصیف فردوسی از سهراب همخوانی دارد:

शुक्र adj. zukra (sukra) bright, lucid

शुक्र m. zukra Venus[Planet]

आभा f. AbhA appearance

چو نُه ماه بگذشت بر دُختِ شاه

یکی کودک آمد چو تابنده ماه.

واژۀ ظُهر عربی نیز با واژۀ زُهَر عبری (تابش) پیوند دارد. بنابراین واژۀ زُهره سامی است. ارتباطش با نظیر سنسکریتی اش می تواند در حدّ الهام گیری از آن باشد.

مطابقت سهراب با ببهرُواهنۀ مهابهاراته

نام سهراب را با ببهرُواهنه (دارندۀ اسب سرخ قهوه ای) در مهابهاراته مطابقت داده اند. در این صورت هیئت ‌اصلی سهراب، سهراسب (دارنده اسب سرخ) بوده است. معنی نام ببهرُواهنه از سوی دیگر یادآور نام رخش (سرخ) اسب رستم است که در رابطه با پیدایش سهراب است:

बभ्रु adj. babhru reddish-brown

वाहन n. vAhana horse

نام سیارۀ زحل (ساتورنوس) هم هندوایرانی به نظر می رسد:

सुहल adj. suhala having an excellent plough

ساتورن (به لاتین: ساتورنوس, کارنده) از خدایان بزرگ روم بود که خدای کشاورزی و برداشت محصول به‌شمار می‌آمد.

معنی عربی زحل را سیارۀ دور از دیگران آورده اند.

معانی محتمل مریخ

در لغت نامه دهخدا نام مبهم مریخ با مارس (جنگاور و ویرانگر بزرگ) و مرداس (جنگاور سریع) و بهرام (کشندۀ دشمن) مقایسه شده است. بر این پایه اصل مریخ از مارخه/مارکۀ اوستایی و سنسکریتی به معنی کشنده گرفته شده است:

मर्द adj. marda crushing, killing, आशु adj. Asu quick

मारक m. mAraka (mArakha) killer

معنی سیارۀ کشنده هم برای مریخ محتمل است و این معنی نام مارس را با واژۀ فرانسوی مارش (رژه رفتن جنگاوران) مرتبط می سازد:

मार adj. mAra killing

ईखति{ईख्} verb ikhati[ikh] move

جزء ایخ در واژۀ تاریخ (ثبت گذر زمان) هم به کار رفته است.

ریشهٔ هندوایرانی نهایی واژهٔ یاقوت

گفته شده است، "ریشهٔ نهایی واژهٔ یاقوت از یونانی باستان hyakinthos است که یک بار از عربی به صورت «یاقوت» و یک بار از فارسی میانه به صورت «یاکَند» وارد فارسی شده‌است. خود زبان یونانی این واژه را از یکی از زبان‌های کهن غیر هندواروپایی مدیترانه‌ای به وام گرفته که اصل آن مشخص نیست."

به نظر می رسد برعکس ریشهٔ نهایی واژه های یاقوت و hyakinthos و یاکند به زبانهای هندوایرانی به واژهٔ یاهیه کند (لائوهه کند، سنگ سرخ) بر میگردد (در تبدیل نظیر بنلاد= بنیاد):

लौह adj. lauha (yauha) red

कान्त m. kAnta stone

ریشۀ واژه سنگ، lithos را در زبان یونانی [leîo[s گرفته اند، لذا در یونانی جزء لائو در لائوهه را به معنی سنگ گرفته و آن را حذف نموده اند.

اتیمولوژی محتمل زمرد

واژۀ زمرد (سماراقد، ماراقد زبان یونانی, گوهر سبز) را برگرفته از زبانهای سامی گرفته اند، ولی رد پای آن در زبانهای هندوایرانی هم دیده میشود:

मरगत n. maragata emerald

mah-hara-gata: important green matter

هیئت اوز-موروت زبان پهلوی آن را می توان به معنی مادۀ با شکوه درخشان گرفت:

ओष adj. oSa shining

मरुत् n. marut kind of fragrant substance

मरुत् m. marut beauty

اتیمولوژی قزاگند و خفتان

قزاگند (کزاغند) یعنی خفتانی که از ابریشم خام آکنده شده است و سلاح بر آن می لغزد.

و خود خفتان مرکب از خه (حفرۀ بدن) و پاتان (نگهدارنده) به نظر می رسد:

ख n. kha cavity of the body

पा adj. pA[tana] keeper

اتیمولوژی بگماز (شراب) و بگمود (جشن خدا، تیرگان)

این واژه ها ترکیبی از بگ (خداوند، صاحب) ماز و مود (مئذ، موذ، شراب و شادی) به نظر می رسند. جشن کلوخ اندازان عهد اسلامی مقابل جشن بگمود (جشن بگ-می، جشن شراب و ظرف شکنان)، در ترک شراب و عیش و عشرت به نظر می رسد:

دو هفته بر آن گونه بودند شاد

ز بگماز وز بزم کردند یاد.

فردوسی.

اتیمولوژی خدنگ

واژۀ خدنگ از ریشۀ اوستایی خَد (کندن و سوراخ کردن) آمده است. در سنسکریت هم نظایر دارد:

खाति f. khAti digging

कादम्बक m. kAdambaka arrow

اتیمولوژی ماه

ریشۀ واژۀ ماه، ma در زبانهای هندواروپایی به معنی اندازه گرفتن و سنجیدن است. به سبب سنجش روزهای ماه بر اساس بزرگ و کوچک شدن قرص ماه در طول ماهها.

معنی محتمل گیل

نظر به کُت پوستین کاسپیان و کادوسیان (کادوسی اوی، کُت چرمی ها) در عهد باستانی که هرودوت از آن سخن گفته، نام گیل (جیل، به کُردی لاستیک و چرم کلفت) را می توان به معنی دارندۀ لباس پوستی معنی نمود:

झिल्ली f. jhilli parchment

खद्वा f. khadvA coat

छवि f. chavi skin

بعداً در این ناحیه، طالشیان به البسه طیلسانشان، طالشی خوانده شده اند.

مطابقت سمیران (همیران) اساطیری با آشّور و ضحّاک

سمیران (همیران، هاماوران یا همان سرزمین تازیکان) محل فرمانروایی بوخت سرو (بخت النصر، سروشاه شاهنامه) در رسالۀ پهلوی ماه فروردین روز خرداد و شاهنامه، در سنسکریت به معنی مربوط به خندان مترادف با آشّور (خدای ملّی آشوریان) و ضحّاک (خندان) است:

स्मेर adj. smera (hmera) smiling

Ashur [N] [S] who is happy

معنی هورخشئتَ اوستایی

هورخشئتَ (خورشید) را غالباً به معنی درخشندۀ درخشان گرفته اند، ولی همچنین معنی گردندۀ درخشان نیز برای آن محتمل است:

स्वरति{स्वृ} verb svarati[svR, hvR] shine

ह्वार m. hvAra going crookedly

ह्वरते{ह्वृ} verb 6 Atm hvarate[hvR] turn

काशते{काश्} verb 1 kAshate[kAsh] shine

ریشۀ واژۀ آخشیج

معادل واژۀ آخشیج (عنصر بنیادی، آتش، آب، باد و خاک) در زبانهای ایرانی، در سنسکریت به معنی ریشۀ چشم آمده است:

अक्षिजाह n. akshijAha root of the eye

معانی محتمل تاجیک

نام تاجیک را به اوستایی به صورت تا (پیروی کردن)- یوئه چی و ایک (پسوند صفت ساز) می توان به معنی رعیت یوئه چی ها (تخاران) یا به معنی چینی و ایرانی آن یوئه چی بزرگ (تُخار) گرفت. تایوئه چیک (یوئه چی بزرگ) در منابع چینی کهن نامی بر تخاران (قبیلۀ اکثریت) آمده است.

معنی نام گردنۀ هیران

نام روستاهای هیران (حیران) و گردنۀ هیران به تالشی به معنی محل دمه و بخار و ابر آلود است:

खवारि n. khavAri (havAri) vapour

آدرس تلگرامی فرهنگ و اندیشه

https://t.me/FarhangAndAndisheh

ایش الله هم درست به نظر می رسد

ایش به لغت اوستایی به معنی خواهش کردن و آرزو کردن و خواستن است، بنابر این ایش الله به لغت ایرانی میشود اگر خدا بخواهد و آن ترجمۀ ایرانی إِنْ شَاءَ اللَّه عربی میگردد.

اصل إِنْ شَاءَ اللَّه است. ایرانیها اجزاء إِنْ شَاءَ آن را با ایشا در زبان خود جایگزین کرده اند. چنانکه مسجد (محل سجده) را با مزگت (محل خم شدن) در زبان خود جایگزین نموده بوده اند.

اتیمولوژی کوزه و خاک

نظر به کلمۀ کوچ (خم کردن) در سنسکریت، واژۀ کوزۀ فارسی به معنی خمیده به نظر می رسد:

कोचति{कुच्} verb kochati[kuch] bend

کوژ. (ص) [مرتبط با کژ و کج] به معنی کوز است که پشت خمیده و دوته شده باشد. (برهان).

واژۀ خاک به صورت کاچّه در سنسکریت به معنی خاک مرطوب است:

कच्छ adj. kachcha waterysoil

اتیمولوژی اُشتُر (شُتر)

واژۀ اُشتر (شُتُر) در سنسکریت و اوستایی به معنی دارای محافظ بلند (دارای کوهان) به نظر می رسد:

उष्ट्र m. ushTra camel

उच्च adj. uchcha upper

उच्च adj. uchcha tall

उच्च adj. uchcha high

त्र adj. tra protecting

معنی محتمل فریبرز (بُرز فره)

فریبرز (بُرز فره) می تواند ترکیب فریه (فرّ، درخشندگی) و بُرز (بلند) باشد چون مطابق شاهنامه، درفش پس پشت او (فریبرز) خورشید نشان بود. به نظر می رسد، این نام در اساس از نام فرورتیش پسر خشتریتی (کیکاوس) در ترکیب فراور (سمت بالایی)- تیش (درخشندگی) عاید شده است:

نخستین فریبرز بود پیش رو

گذر کرد پیش جهاندار نو

ابا گرز و با تیغ و زرینه کفش

پس پشت خورشید پیکر درفش

مطابقت خارخار باستانی با دیواندره

پایگاه دور آشوریان در خاک ماد کیشه سو (همدان) و پایگاه میانی آنها در خاک ماد، خارخار بوده است که مطابق دیواندره (یعنی پایگاه آشوریان) است:

khara: big, very

खर adj. khara hard

कर्कर adj. karkara firm

कर्कर adj. karkara hard

धरति{धृ} verb dharati[dhR] hold

ریشۀ هندوایرانی نام عطارد (هرمس)

نام عطارد به سنسکریت و اوستایی معنی محافظ دعا و حکمت و راز یا محافظ ثروت (هرمس) را می دهد. این سیاره منسوب به نابو بابلیان و تیر (ایزد حکمت و کتابت ارامنه) بدان (کاتب فلک) و نزد یونانیان به هرمس (محافظ ثروت و تجارت) معروف بوده است:

धीर adj. dhira (tira) wise

धीर adj. dhira (tira) thoughtful

ऊत adj. Uta protected

रेढि{रिह्} verb 6 reDhi[rih] praise

अर्थ m. artha profit

در اوستایی اوته به صورت اوثه و ارثَ به صورت اَرِث (ارد) موجود است. بنابراین عطارد همان هرمس می باشد.

هفت اورنگ مأخذ آسمان هفتم

آسمان هفتم که در روایات اسلامی مکان خدا و انبیاء و مقربان خداوند ذکر گردیده با ستارگان بنات النعش یا همان هفت اورنگ (هفت تخت یا تخت هفتم) مرتبط است که در کتاب پهلوی بندهش مرتبط با سیاره هرمزد (ژوپیتر، زئوس) یاد شده است.

مطابقت ستارۀ اوستایی تیر (تیشتر) با عطارد در نزد ارامنه ایزد تیر (تیشتر) ایزد کتابت است و آن مطابق با عطارد (نابو، کاتب فلک) است.

ابیاتی پهلوی ناشناخته از کافی کرجی

نه ر [؟] كشان ماند نه بونه شمكشان ماند نه‏ شا (نه جنگاوران و نه خادمان و زیردستان؟ ماند، نه شاه.)

كه هاودندى بسوره بليس وايش لعقا (دو باره با کلام ابلیس، خواسته اش لیسیدن؟)

بليس ماى دل ساكرس مسلم نكردند (شیطان بزرگ دل ساکرس [موافقت؟] مسلم نکردند)

ثناش ريش و كلك و بتوته شلويه كلا (دعایش آمیخته با ریش و کلک و بیتوته کننده با شال کلاه)

هندو سازمانه كوركامك و رسان سرين (سازمان هندی کور خواهش و بالاسر رسان است؟)

حرامك و مردى بدبرند روزشان برسا

(حرامیان و نامردمان ببرند روزیشان برسایی)

بدان كلاه كوه سى هرى مرنه كواه (بدان، قلّۀ کوه سی هری مرنه گواه است)

اتیمولوژی ستاره

Reconstruction:Proto-Indo-European/h₂stḗr

Proto-Indo-European

Etymology

From *h₂eh₁s- (“to burn”) +‎ *-tḗr (agent noun), so that the result literally meant "glower, shiner".

त्रायते{त्रै} verb 1 trAyate[trai, thrai] preserve

त्रायते{त्रै} verb 1 trAyate[trai, thrai] save

مطابقت ستارۀ اوستایی وَنَنت با کیوان

ستارۀ اوستایی وَنَنت (آنکه می زند و نابود می کند) که نقطه مقابل مشتری (سعد اکبر) است، به وضوح مطابق کیوان (آنکه می زند) است که ملقب به نحس اکبر می باشد.

بر این پایه نام عربی کیوان، یعنی زُحل می تواند از ترکیب زَهو (باطل، ستم) و حلّ اخذ شده باشد یعنی از بین برندۀ ستمگران (بهرام، کیوان، وَننت).

معنی لغوی برجیس و بریهسپتی و مشتری

در مقایسۀ دو نام ایرانی و هندی سیارۀ درخشان مشتری یعنی برجیس و بریهسپتی معلوم میشود جزء اول آنها برگرفته از بَرِج اوستایی و بریه سنسکریت به معنی درخشان و جزء دوم آنها یعنی ایس و سپتی به معنی نیرومندی و فراوانی هستند. در مجموع یعنی بسیار درخشان:

बृन्हति{बृह्} verb 1 bRnhati[bRh] shine

स्फाति f. sphAti prosperity

نام دیگر آن یعنی مشتری ملقب به شاه سیارگان و هرمزد، زئوس و ژوپیتر هم به صورت اوستایی مهیشته-ری به معنی بزرگترین درخشنده (ستاره) است. بی جهت نیست که نام سیارۀ مشتری در اشعار شاعران ایرانی از جمله فردوسی زیاد به کار رفته است:

महिष्ठ adj. mahishTha greatest

राजति{राज्} verb rAjati[rAj, rae] shine

نامهای کهن گرجستان جملگی به معنی سرزمین زیبایان بوده است

What did the names of Georgia mean?

I think all these names for Georgia ie. Karchedoi, Kartveli, Chaldean, Sakrevelo, Wiruzan (warzhan) and Amazon mean the land of fine ladies (fine people) in Scythian / Sanskrit and avesta:

karch (kart, gurj in kurdish): nice

कल्य adj. kalya (chalya) well, dyu (land)

कर adj. sakara having rays

warzh: nice, zan: women

आम adj. Ama fine, zon / zan (women)

The name Iberia also has the same meaning:

इभ m .ibha family

यर्य adj. Arya honorable

رد پای چهار شنبه سوری و ایام هفته در بابل

چهارشنبه (چرشنبه) روز نحس محسوب بوده (که ایرانیان با آتشهای مقدس از آن رفع شرّ میکرده و تبدیل به روز مقدّس می کرده اند) و این روز مقدس پیش سامی‌ها به نام سبات (روز استراحت) مطابق شنبه ایرانی بوده است و بقیه ایام هفته روز عادی محسوب بوده اند. شنبه (شم-بت) و آدینه ایرانی از ترجمۀ سبات (روز استراحت) عاید شده اند:

चर adj. chara unsteady

क्षेम m. n. kshema rest, भात adj. bhAta shining, day

अधीन adj. adhina resting on or in

Counting from the new moon, the Babylonians celebrated every seventh day as a "holy-day", also called an "evil-day" (meaning "unsuitable" for prohibited activities).

The rarely attested Sapattum or Sabattum as the full moon is cognate or merged with Hebrew Shabbat, but is monthly rather than weekly; it is regarded as a form of Sumerian sa-bat ("mid-rest").

راجع به منحوس بودن چهارشنبه گفتنی است: چرشنبه در آذربایجان که زمانی مرکز مغان بوده همان چهار شنبه است و در آنجا واژه چَر اوستایی (گذشتن از زندگی) علاوه بر چهار به معنی کشنده، آسیب رساننده و نام نوعی حشره است که خوردنش باعث مرگ خر ها میشود. به قول دهخدا «چر بیماری وبائی است گوسفندان را. و فعل آن چر زدن است.»

اتیمولوژی تکه و تکوک

واژه تکه (بز یا بزکوهی نر) از تک یعنی تاختن می آید و واژۀ تکوک (جام با سر حیوانات) به نوبه خود بر گرفته از واژۀ تکه به نظر می رسد.

نام یونانی ریتون آن هم به معنی دوان و روان است.

منظور از این ابیات برخی نسخه های شاهنامه در پادشاهی بهرام هرمزد

اگر مرگ دارد چنین طبع گرگ

پُر از می یکی جام خواهم بزرگ

یکی تور ترکی چو گوری به تن

کهن، پُر گهر، هنگ او شست من

اگر مرگ خوی گرگ درنده را دارد، برای فراموشی آن شادی با جام می بزرگ می خواهم.

و یکی تور ترکی (حریر ترکی) چو گبری (خفتانی) به تن، کهن و پر گُهر وزن آن شست من.

معنی یزدخواست (ایزد خواست، یزخاست)

نام دژ یزدخواست به معنی دژ ستوده و با شکوه استوار به نظر می رسد. مرکب از واژه های اوستایی یزته (ستوده، با شکوه) و خواستی (استوار). سه تا دژ استوار در فارس قدیم بدین نام خوانده شده اند. خوا-ستی به معنی خود استوار و یزد به معنی ستوده و با شکوه است. در نام یزد/ایزد در کاربرد خدا هم آن در اصل به معنی ستوده و با شکوه است. در هیئت بومی یز-خاست، یَز اوستایی به معنی ستودن است [و یزت (یزد) اوستایی به معنی ستوده و با شکوه]. و خاست پهلوی به معنی بر افراشته است. در مجموع میشود با شکوه بر افراشته:

यशस् n. yazas splendour

यशस् adj. yazas splendid

यशस् adj. yazas respected

यशस् n. yazas renown

यशस् adj. yazas pleasant

स्थिति f. [khva]sthiti standing firmly

اصلاح خبر هرودوت در مورد مورچه های بسیار بزرگ پادشاه هخامنشی

هرودوت از مورچه های به بزرگی سگ در سمت هند یاد می کند که نمونه هایی از آن به پیش شاه هخامنشی فرستاده شده بوده است. واضح است که منظور از این مورچه، مورچه خوار هندی (پنگولین) است.

میمون شیروش و ماردم مرتی خوراس (در اصل یعنی مورچه خور) خبر کتسیاس هم که هندیها به دربار هخامنشی می فرستاده اند باید همین مورچه خوار باشد.

به خاطر نوع توصیف این جانور هرودوت و کتسیاس متهم به یاوه گویی و دروغ‌پردازی شده اند.

معنی محتمل نام کوزاک

نام کوزاک را با نام ترکی کازاک به معنی آزاده (چون بزکوهی) سنجیده اند. خود نام کازاک در سغدی به معنی چادرنشین و دامدار می باشد. ولی جالب است که نام کوزاک به زبان روسی منسوبین به بز یا بزکوهی میدهد. بر این پایه این نام ترجمۀ نامهای هندوایرانی سکا و تور است. نامهای مردم قفقازی چچن و مردم آسیای میانی تورگیش نیز در رابطه با توتم بُز یا بُزکوهی بوده اند.

احتمال معرّب بودن واژۀ بُرهه

واژه بَرُ در اوستایی و ورُ در سنسکریت به معنی بُریده و محصور شده و ایهه(هَیه) در سنسکریت به معنی در این زمان است. بنابراین برُیهه میشود در این مقطع زمانی. معنی واژۀ بُرهه نیز همین است:

वृत{वृ} ppp. vRta[vR, bR] enclosed, cut

इह ind. iha(haya) at this time

نظر محتمل دیگر برگرفته شدن بُرهه از بَرخه (سهم، پاره، بریده) فارسی است که علی القاعده می توانست به صورت بَرهه هم تلفظ گردد. ولی شکل اوستایی بَرُهه (بریده) شامل ضمه هم است که در بُرهه جا به جا شده است.

معنی نامهای باربد و نکیسا و رامتین

نامهای باربد یعنی پهلبت و باربد به معنی سرور شادی و سرور دربار به نظر می رسند. نام نکیسا به صورت نغیه-سا به معنی آوازخوان است و نام رامتین را می توان به معنی خوشی و شادی آورنده معنی نمود. بر این پایه پهلبت (باربد) و رامتین می توانند یک نفر بوده باشند:

फल n. phala enjoyment

रमथ m. ramatha delight

واژه های معرّب نغمه و نغیه می توانند از نی غَویه پهلوی یعنی آوازخوانی گرفته باشند.

معنی زادشم

نام پادشاه تورانی اساطیری زادشم که گمان میشود لقبی بر تور (وحشی، عصبانی) باشد، در ترکیب اوستایی زات- ائشم به معنی زادۀ خشم است که به عنوان اوستایی افراسیاب یعنی فرنگرسین (بسیار به هراس اندازنده) شبیه است.

معنی هندوایرانی نام شیخ صنعان

نام شیخ صنعان هندوایرانی به نظر می رسد و داستان وی با دختر ترسای دلفریب از معنی لفظی هندوایرانی آن (پیر عاشق زن دلفریب) برخاسته است:

षिक m. shika paramour of an unchaste woman

सन adj. sana[na] old[man]

ریشۀ هندوایرانی واژۀ تاریخ

واژۀ تاریخ را که در شاهنامه آمده و در قرآن نیامده است، در اوستایی و سنسکریت می توان به صورت تار-ایخ به معنی ثبت گذر [زمان] گرفت.

तारयति{तॄ} verb caus. tArayati[tRR] save

ईखति{ईख्} verb ikhati[ikh] go

مطابقت نام سپیتاک با سیذارته

هاروی کرافت بدین نتیجه رسیده است که سپیتاک سپیتمان (گائوماته بردیه) حاکم بلخ در خبر کتسیاس همان سیذارته گوتمه بودا است. ترادف نامهای سپیتاک و سیذارته گواه این نظر است:

स्फीत adj. sphita[ak] successful

सिद्धार्थ adj. siddhArtha successful

از سوی دیگر هرتسفلد، سپیتاک سپیتمان بلخ را همان زرتشت سپیتمان بلخ می داند.

ریشۀ هندوایرانی محتمل گَبر

واژه های سنسکریتی و اوستایی گورو (معلم روحانی، مؤبد) و گائو-وَر (دارندۀ سرود دینی، مُغ) علی القاعده می توانستند به گُوُر و گبر تبدیل گردند:

गुरु m. guru spiritual teacher

مطابقت سقسین منابع اسلامی با چچن

در آذربایجان کئچی (بز) را چئچی هم تلفظ می نماید که علاوه بر نام چچن یاد آور نامهای کهن مایوتی و سکا و سقسین (که نامش به همراه بلغارهای غازان و قفقاز یاد شده) و شاشان در معنی منسوبین به بز یا بزکوهی است و همچنین یادآور نام تور که در قفقاز نام نوعی بزکوهی بزرگ و اهلی شده است:

मयु m. mayu antelope

शक m. saka kind of animal, antelope

छाग m. chAga goat

शश m. shasha (sasa) antelope

معنی نام زابل (زاول)

زابل از واژۀ زاور (زاول، محل آب و رودخانه نیرومند, هیرمند) است. در آن سمت معنی آراخوزیا (هرحوائیتی، سرسوتی) هم پر رود است:

शबर n. zabara (zabala) water, strong

دلیل دروغپرست نامیده شدن سرزمین ورنه (پارس و عیلام)

مغان ماد در اساس تقدیس گر آتشهای مقدس بوده اند. نقشهای دخمۀ کیاخسار در قیزقاپان و دخمۀ گائوماته در سکاوند هرسین گواه آن هستند. در مقابل به احتمال زیاد در اوستا منظور از دروغ بندان به ایزد مهر، مغان پارس است که هفت سلوک آیین مهری را داشته اند و در اوستای مسمغان ری خبری از آن سیر و سلوک نیست. از این جا است که در اوستا پارس و عیلام تحت نام ورنه (سرزمین خوشی) که زادگاه فریدون (کوروش) به شمار رفته، متصف به سرزمین دروغپرستان است.