مطابقت جام جهانبین روایات ایرانی با فره ایزدی اوستایی

جام جهانبین که جمشید و کیخسرو داشته اند با فره ایزدی اوستایی ایشان مطابقت دارد. ولی ظاهراَ در ادیبات فارسی فره ایزدی فریدون (کوروش) با جام ربط داده نشده است. گرچه مطابق منابع یونانی در رؤیا کوروش که سه بار دست در خورشید می کند نشانه سی سال حکومت فر فریدونی است. پس در اساس جام شراب فریدون همان جام جهانبین وی مراد بوده است: "جام فریدون. [م ِ ف ِ رِی ْ] (اِخ) نام پیاله ای که فریدون با آن شراب میخورد. پیالۀ خاص فریدون. جام شرابخوری فریدون. || کنایه از جام کلان . پیالۀٔ بزرگ. جام سلطنتی. جام شاهی. جام کسری. جام فرعون. رجوع به جام کسری و جام فرعون شود:

هست در دست چپت جام فریدون راستی

هرچه زآنسو می ستانی از کرم زین سو ببخش.

امیرخسرو (از آنندراج)."

(لغت نامه دهخدا)

یکی جم نام وقتی پادشا بود ----------------------که جامی داشت کان گیتی‌نما بود

به صنعت کرده بودندش چنان راست------ که پیدا می‌شد از وی هرچه می‌خواست

(شیخ محمود شبستری در کنز الحقایق)

شیخ شهاب الدین سهروردی میگوید:

جام گیتی نما کیخسرو را بود. وی هرچه خواستی در آن مطابقت کردی و بر کائنات مطالعه می گشتی بر مغیبات واقف میشدی....

ایرانیان جام جهابین منسوب به اسکندر را آیینه آورده اند:

آیینه ی سکندر جام می است بنگر----- تا بر تو عرضه دارد احوال ملک دارا

(حافظ)

جام زرین خدایگانی که به همراه تبر و طناب و گاو آهن از آسمان بر کولاکسائیس (اسکولو= جام) نازل میشود و وی پادشاه کل اسکیتان میگردد در مقایسه با نام برادرانش لیپوکسائیس پادشاه ائوکاتیان (پادشاه سرزمین زیبا) که معادل هوشنگ (پادشاه سرزمین زیبا) است و آرپوکسائیس (پادشاه سرزمین ارابه) که معادل تهمورث (پهلوان سرزمین ارابه) است، کولاکسائیس مطابق جمشید میگردد. آریاپیته پادشاه سکایی بر اساس تقدیس جام زرین نزد اسکیتان جامی بزرگی در شمال دریای سیاه ساخته بود. از این جا است که نامهای قومی اسکیت (اسکیث) و اسکولو (اسکلاو، سقلاو، اسلاو) به معنی جام بوده اند. جام زرین خدایگانی باور سکایی و نیروی خدایگانی فر (خورنه، کیتن عیلامی) باور عیلامی بوده است که در ایران به هم رسیده اند.