چهارشنبه، آبان ۰۵، ۱۳۸۹

نظری بر وجه اشتقاق نام برخی از کوههای آذربایجان شرقی و غربی که شکلی مبهم دارند

کتابی به نام کوههای آذربایجان توسط هموطنان آذری ایوب زینالی فرید و حسن انداچه تدوین شده که با کروکی شکل کوهها و توضیحاتی مربوط به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی آنها همراه است. نقیصه ای در زمینه وجه اشتقاق برخی اسامی کهن از زبانهای قدیمی (اوستایی و پهلوی) و زبان جایگزین و جدید یعنی آذری وجود دارد که تا آن جایی که در مجال و حوصله نگارنده می گنجید تلاشی نه چندان کافی و جامع به رفع این کمبود به عمل آمد:
آلما آغاجی (عاری و سترده از درخت)، لولار (ناولار؛ کوه دارای دره های ناو شکل)؛ ماماسلی (ممش لی؛ کوه دارای بر آمدگی ها)، مورو (کوه مرده و بی بر)، پیر موسه (پًر مَشَ، پر مرگ و مرده)، کوه وردین (کوه دارای حصار و دژ)، کی غال (کوه دارای سختی و ستبری و لایه های سنگین و متکاثف)؛ گر نوه (کوه ناوها و شیارها)، قیسیر (کوه بی حاصل و نازا)، قوتور (کوه پر خال و پیسه)، قهن لی (دارای جایگاه نشست و زیست)؛ کئچی قیران (بُز کش، سخت گذر)، کسرا (قله سرور واقع در میان قله های دیگر کوهستان)، قانقا (دارای شکل مخروطی یا چشمه سرخ و معدنی)، شئیور (دارای دژ نیک)، شوند (دارای تندی و سرازیری)؛ ساققا (سیغا؛ دارای چشمه زیبا و نیکو)، سامبران (دارای بر بادگیر و سرد)، سنی کش (سئنه کاش، جایگاه عقاب). دبیلگه (دارای قله دارای بر آمدگی و بر جستگی)، دیلگه (دارای قله تیز)، چرشنبه (چرا-شینگه= محل چراندن دامها)؛ نی هت (در پایین واقع شده)؛ میشو (دارای قله مرده از سرمای شدید)، چیر داغ (کوه چراگاهی)، جاوجار (گاو سار)، جله داغی (کوه دارای چاله)، مارات (مارا-تی=کوه ماران)؛ پیغال (محل دارای پی و گودال بزرگ)؛ پیلو (محل سخت گذر با پای پیاده)؛ اولیان (اور-یان= کوه نیکو و شایسته)، آوارشین (هوورشین، دارای بیشه خوب)؛ انگی (کوه با قلل مجتمع یا دارای چانه)، آلیرد (ده سر سبز و پر درخت)، اربت (کوه نوک تیز و پرتگاهی)، ارگنه (کوه سخت گذر)؛ ائینالی (کوه بی محصول و گیاه)، اوزو (آبزا)، بهلول (طبق قاعده تبدیل"ر" به "ل" همان بهره ور). قهنلی (کوهان دار)، سیغین دیل (کوه محل دوشیدن دامها، یا زیبا قله)، گومتدی (گومبتی، کوه دارای شکل گنبدی)، زیغانو (کوه پر گل و لای و چشمه زاری)، پینه (کوه دارای پینه یا محل پایگاهی)، [اورین= محل نشستن ابرها]، میر داغی (کوه ماران کشنده)، ارسین لی (اورسین لی= کوه درختان اورس)، ارشق (کوه سخت صعود)، اوو داغ (اووخ داغ، کوه سائیده شده[از پهلوها])، قانقالی (دارای شکل مخروطی یا دارای چشمه)، کوه قیزلار قله سی (گاس لای کوه= محل پناهگاهی واقع در اوج و میان کوهستان).

هیچ نظری موجود نیست: