این منشاً بابلی ماههای ایرانی نباید موجب تعجب و از نظر احساسی مستوجب آزردگی گردد چه این پایتخت فرهنگی دنیای باستان (خصوصا در نجوم و تقویم) در مرکز حکومتی امپراطوریهای هخامنشی، سلوکی، اشکانی و ساسانی بوده است. تیسفون و ایوان مدائن در جوار این مرکز فرهنگی دنیای باستان قرار گرفته بود. کورش در موقع فشردن دست مجسمه مردوک در بابل و تاجگذاری در آنجا در واقع ارادت خود را به دنیای علم و فرهنگ نشان می داد.
ماههای کنونی ایرانی بر اساس خدایان نمایندگی کننده ماههای بابلی تهیه و تنظیم شده اند. حتی از مقابله تقویم ایرانی اوستایی با این بخش از تقویم بابلی یعنی خدایان نمایندگی کننده ماهها شناخت بهتری از خدایان ایرانی پیدا می کنیم. در این باب تقویم های پارسی هخامنشی، عبری و آرامی به نام بابلی خود ماهها وفادار مانده اند ولی نیاکان ما از دوره اشکانی و سا سانی راه نام خود خدایان و الهه ها را در پیش گرفته اند. در متن تابلو زیرین که بر گرفته از دایره المعارف ویکیپدیا است، نام ماههای بابلی و خدایان نمایندگی کننده آنها و منطقه البروج آنها و ماه گریگوری رومی آنها به خوبی قید شده اند:
1- فروردین (ماه امشاسپند روح) منسوب آنو (ایزد آسمان و روح بابلی) است. منطقه البروج آن یعنی گاو بین او و زئوس یونانیها (به هنگام فراری دادن الهه اروپا) مشترک است.
2- اردیبهشت (ماه امشاسپند بهشت برین) به جای همان ائا (ایزد خرد و مکر و آبهای بابلی) است که در اسطوره آدام (آداپای بابلی) و حوا (اوا) هم به صورت حوای مؤنث و هم مار خردمند و فریبکار ظاهر شده است. در اصل بابلی اسطوره نخستین مخلوق حوا وجود ندارد بازیگران آداپا (پدر تقدیر فناپذیری انسانها) و ائا (خالق فریبکار آداپا) و آنو (ایزد تقدیر) نقش آفرینی می نمایند. منطقه البروج این ماه که در تقویم ها محذوف است مطابق داستان خلقت تورات باید مار بوده باشد.
3- امشاسپند خرداد (هورداد= در اصل یعنی خالق ماه) به جای همان سین یعنی ایزد ماه است. منطقه البروج وی آبجو (= سمبل ایزدان ایرانی ماونگهه/ماه، هوم و کاشو) است. نام کشور باستانی ماننا (کشورماه= سرزمین هوریان) در سمت جنوب دریاچه اورمیه از نام این امشاسپند منطقه ای اخذ شده است.
4- امشاسپند تیر (آداد، ایزد عد و ویرانگری) به جای دوئوزو (خرچنگ/سرطان) است که سلاح وی گیاه آذرخش (علف خشک برای آذر/آتش) است. منطقه البروج وی که در جدول محذوف است باید سرطان (خرچنگ) باشد. بنابراین این ماه را صرفاً به جهت شباهت ظاهری نام این ماه با دموزی به وی نسبت داده اند. این ماه در اصل به آداد/ ایشکور/ شیوا منتسب بوده است. 5- امشاسپند امرداد (مرداد، دارنده بیمرگی) به جای نینورتا (ایزد جنگ و کشاورزی، اسماعیل، عیسو) بابلیان است که پسر انلیل و پسر خوانده ائا به شمار میرفته و شیر جانور منطقه البروجی (زودیاک) این ماه، سمبل وی بوده است. در جدول تدوین شده برای تقویم بابلی نام این شناسایی نشده است.
6- امشاسپند شهریور (شهریاری آرزو شده) ماه الهه ایشتار/ناهید (پاک و مقدس) است. منطقه البروج وی نیز همانند مردوک ماه آبان (آراه سمنه) کژدم، یعنی سمبل و جانور توتمی ایشتار بوده است. در اصل باید سّمی بودن مار/اژدها (سمبل ادا و پسرش مردوک) و کژدم (سمبل ایشتار) و مکر شدن سمبل مار/اژدها در جدول باعث این تشتت در انتخاب منطقه البروجهای مربوط به ائا، ایشتار و مردوک شده باشد.
7- ماه امشاسپند مهر (ایزد مهربانی و بذل و بخشش و خورشید ماه اغاز نیمه دوم سال) همان ماه تیشریتو ماه منسوب به ایزد شمس (خورشید) است. رومیان ترازوی داوری و عدالت (سمبل امشاسپند اشه) منطقه البروج این ماه دانسته اند. لابد خود خورشید نیز به عنوان سمبل و منطقه البروج بابلی این ماه منظور میشده است. ایزد آشّور (ایزد خندان= ضحاک) را نیز که از خدایان خورشیدی و ایزد ملی آشوریان است با این ماه سهیم به شمار می آورده اند.
8- ماه امشاسپند آبان (مرکب از اب =پدر و علامت نسبت ان یعنی در اصل ماه ایزد پسر = مردوک پسر ائا ) در اصل نه مربوط به الهه آبهای ایرانیان ناهید بلکه منسوب به مردوک ایزد ماه بابلی آراه سمنه (ماه ایزد سمی ماروش و اژدر شکل در آمدها و خیریات و موقوفات یعنی مردوک= اژی دهاک) بوده است.
9- ماه امشاسپند آذر (ماه آتش) در واقع ماه ایزد آتش زیرزمینی نرگال نوسکو (ایزد مشعل زیر زمینی= شوکامونای کاسیان) است. که نزد عیلامیان به شبرو (ماه ایزد کبریت) معروف شده است. در اساطیر ایرانی از این ایزد بیشتر تحت نام جمشید زیبا به عنوان ایزد روشن و درخشان جهان زیرین یاد شده است.
10- امشاسپند دی (ایزد روان و جاری و دوان ماه دهم) همان ایزد پاپ سوکال بابلی (موبد- وزیر) است که ایزد ماه دهم بابلی یعنی تبتو- م (ماه آبهای سیلابی) به شمار می رفته است. ایزد بابلی این ماه بیشتر نام معروف انلیل (ایزد باد، دیو باد) را بر خود دارد. ایرانیان باستان وی را تحت نام وایو و اندروای پرستش مینموده اند. نظر به لفظ سومری ساه، منطقه البروج وی باید گراز بوده باشد.
11- امشاسپند بهمن (نیکوکار) معادل خدای بسیار محبوب بابلی ایشوم (به سومری و اکدی یعنی فرمانده دوردست و به ایرانی یعنی درستکار=بهمن) است. در تدوین جدول تقویم بابلی جای وی در مقابل ماه مربوطه یعنی شباتو (ماه استراحت) مشخص نشده است. منطقه البروج وی کا به معنی روباه است.
12- امشاسپند اسفند (الهه مقدس زمین) معادل الهه بابلی دابارا (=الهه کشاورزی) است که بیشتر تحت نام نین خورساگ (الهه اراضی کشاورزی سنگلاخی) معروف بوده است. بر این اساس لابد منطقه البروج وی گاو آهن بوده است.
Babylonian calendar
Season Month name Presiding deities Zodiac sign Equivalent in Gregorian calendar
Reš Šatti فصل آغازین
1 Araḫ Nisānu
'Month of the Sanctuary' Anu and Bel
KU (Aries) March/April
2 Araḫ Āru
'Month of the Bull' Ea
April/May
3 Araḫ Simanu Sin
BI(KAŠ) (Gemini)
May/June
4 Araḫ Dumuzu
'Month of Tammuz'
Adar
June/July
Mišil Šatti
فصل میانی 5 Araḫ Abu āru (Leo) July/August
6 Araḫ Ulūlu Ishtar
August/September
7 Araḫ Tišritum
'Month of Beginning' (ie. the start of the 2nd half-year) Shamash
(Libra)
September/October
8 Araḫ Samna
'Month of Laying Foundations' Marduk
(Scorpio)
October/November
Kīt Šatti
فصل پایانی 9 Araḫ Kislimu Nergal
(Sagittarius)
November/December
10 Araḫ Ṭebētum
'Month of the Forthcoming of Water' Pap-sukkal
saḫ 'ibex' (Capricorn?) December/January
11 Araḫ Šabaṭu qā (Aquarius?) January/February
12 Araḫ Addaru ~ Araḫ Adār
'Month of Adar' Dibbara
(Pisces) February/March
Intercalary 13 Araḫ Makaruša Addari ~ Araḫ Ve-Adār Ashur
Except in year 17 of 19-year cycle, when intercalary month was after Araḫ Ulūlu.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر