نامهای قدیم و جدید رود قیزیل اوزن

‎ Amin Keykha

کریچ یا کُریچک / کوچک

همراه کلان که بیاید زیبا می شود از کلان تا کریچ . از بزرگ تا کوچک.

Javad Mofrad

‎ دلیل اینکه نام رود قیزیل اوزن (به کُردی کِزی-لوزَون= رود سیلابی باریک) سیروس (کوروش) آمده است همین بوده است که نام آن در واقع رود کُریچ (رود کوچک) بوده است. چون آشوریها نام آن را رودک بالایی آورده اند. در خبر خارس میتیلنی نام رود سفید/قیزیل اوزن، رود تنائیس (رود نیرومند باریک) ذکر شده است و گفته شده است که زریادر (دانای سرودهای کهن= زرتشت) از دروازه تنائیس (تقاطع راه ری به میانه با قیزیل اوزن، آچاچی= محل به هم رسیدن) تا دروازه کاسپی (گرمسار) حاکم بوده یعنی همانطور که از مندرجات اوستا بر می آید در منطقه رغه (ری) حکومت می کرده است. مطابق خارس میتیلنی در آن سوی تنائیس مراثی (جنگاوران، مردان/ آماردان) می زیستند. لذا به نظر می رسد نام سفید رود هم در واقع سپَ- رود بوده است یعنی رود بر افکننده و سیلابی یا خصوصاً رود سپاهیان (آماردان، مردان یعنی کُشندگان و جنگاوران)؛ چون استاد پورداود جزء سپَ را به صورت سپا در صفحه ۱٩٦ یادداشتهای گاثاها به معنی افکندن و دور انداختن گرفته است و یونانیان باستان نام رود سفید رود را آمارتس (آمارد، مرد) یعنی رود سپاهیان آورده اند. اوداتیس (والاتبار، هووَی، همسر زریادر= سپیتاک زرتشت) و پدر وی اُمارتس (جنگاور نیک) با آتوسا و پدرش کوروش در زمان سفیری کوروش در نزد کادوسیان مطابقت دارد که کتسیاس از این موضوع خبر داده است.