پنجشنبه، فروردین ۰۳، ۱۳۹۱

معنی نامهای شاهنامه ای گُروی و گژدهم

گُروی زره نام شاهنامه ای تورانی قاتل سیاوخش (سودبخش) یعنی فرائورت (فرود) پسر کیکاوس (خشثریته سومین پادشاه ماد) است. این نام در منابع قدیمی به صورت بُروی هم ذکر شده است. از اینجا معلوم میشود که اصل این نام وئوروی بوده یعنی گسترده و پهن. بنابراین گروی زره به معنی دارنده جوشن گسترده و پهن بوده است. چه این حرف "و" اوستایی است که در آغاز کلمه قابل تبدیل به حروف "گ" و "ب" بوده است. چنین البسه جنگی را سئوروماتها (دارندگان جوشن) داشته اند که در حملات سکاهای پادشاهی شمال دریای سیاه (اسکیتان، تورانیان) به ماد و آسیای صغیر شرکت می جسته اند و اصطلاح ایرانی "لشکر سلم و تور" یادگار از آن عهد است.
اما گَژدهم که عنوان پدر گرد آفرید (پان ته آ، آمی تیدا دختر آستیاگ آخرین پادشاه ماد) است می تواند در اصل گز تهم باشد یعنی پهلوان رزمجو که ترادفی با نام اصلی وی یعنی آستیاگ (نیزه ور) دارد. در شاهنامه نام وی به همراه نام گرد آفرید و هجیر (خوب چهر) برده میشود که این دو در اساس زن و شوهر بوده و همان آمی تیدا (دختر آستیاگ) و سپیتمه جمشید (هوم عابد، گودرزکشوادگان) می باشند. سپیتمه جمشید در عهد کی آخسارو (هوخشتره) در قبال دستگیری و قتل مادیای اسکیتی (افراسیاب) به مقام دامادی آستیاگ و همسری آمی تیدا رسیده بود. از این ازدواج مگابرن ویشتاسپ (تیگران) حاکم ماد سفلی و گرگان و زریادر سپیتاک حاکم آذربایجان و بلخ زاده شده بودند. مطابق هرتسفلد زریادر سپیتاک (زریر) باید همان زرتشت سپیتمان باشد.

۲ نظر:

taghi.gholizadeh@gmail.com گفت...

با عرض پوزش وارادت خواستم بلاخره بفهمم ایا منضور شما از کورش سوم همان کورش دوم فرزند کمبوجیه پسر ماندانا است چون در همین مقاله هم نتوانستم فرق این دو را درک کنم وسوال اخر پس کورشدوم بغیر از کمبوجیه یک فرزند دیگر هم داشت .  با تشکر فراوان 

ناشناس گفت...

با درود
سر عنوان کورش دوم یا کورش سوم بودن کورش کبیر بحث است. اشتباه از بند چهار کتیبه بیستون حادث میشود که پدر چیش پیش دوم را به جای کورش اول هخامنش ذکر کرده است.

اما مطابق هرودوت، کتیبه خشایارشا که خود را نهمین از خاندان هخامنش می داند و خبر کتیبه آشوربانیپال که از گرو فرستادن آروکو پسر کورش پادشاه پارس به پیش آشوربانیپال سخن می راند، معلوم میشود که خبر هرودوت مبنی بر اینکه کورش اول پسر چیش پیش دوم و این خود پدر کورش نیای کورش بزرگ است، درست است. اوستا هم لقب کورش سوم را ثراتئونه آورده است که به معنی سومی است.

کورش سوم پسر بزرگش کمبوجیه سوم بوده است. وی برادری به نام وه یزداته بردیه داشته است. دو برادر خوانده هم به اسامی سپیتاک و مگابرن داشته است که پسران سپیتمه بوده اند. هرتسفلد همین سپیتاک پسر سپیتمه حاکم دربیکان بلخ را همان زرتشت سپیتمان می داند.

خوش باشید

جواد مفرد کهلان