یکشنبه، فروردین ۲۳، ۱۳۹۴

نه اقلیم هندوان

حمدالله مستوفی در نزهة القلوب نام نه اقلیم هندوان را به درستی آورده ولی در تعیین بعضی از آنها اندکی به اشتباه می رود. این سرزمین ها با اندکی اصلاح از این قرار هستند: سرزمین شمالی اوتر به معنی بالایی و شمالی را به درستی دیار ترکان آورده است. سرزمین شمال غربی یعنی بایب به صورت بهاویا- آبهه (سرزمین فرخنده باشکوه =بهلیکا/بلخ یا زیان و خسارت زننده) مطابق کوشان (ظاهراً به معنی کُشنده/غرچه/غلزایی)/توران (سرزمین آزار و آسیب یا سرزمین بزکوهی) همان اقلیم اَرِزهی اوستا (سرزمین جنگ و خسارت یا متعلق به بز کوهی) است. سرزمین غربی یعنی بسجم به صورت بهاس-گم به معنی سرزمین راه درخشان مترادف خونیرث اوستا (فلات ایران) است. سرزمین جنوب غربی یعنی نیرت (سرزمین فقر و مصیبت زده) مطابق عربستان، همان اقلیم ویدذفشو اوستا (سرزمینی که چارپا پرور نیست) است. سرزمین شمال شرقی یعنی ایشَن (سرزمین بیرون رودخانه/ماوراءالنهر) مطابق ختن/ترکستان چین است. سرزمین شرقی یعنی بورب به صورت بهو-ربهو به معنی سرزمین متمدن و دانا مطابق چین است. سرانجام سرزمین جنوب شرقی یعنی آگنی (آتش با سمبل بُز/بزکوهی) و سرزمین جنوبی یعنی دکشن (جنوب) و اقلیم میانی یعنی مدویش (سرزمین میانی) به ترتیب مطابق تپت/بنگلادش، شبه جزیره دکن/سیلان و خود هند هستند.
مسلم به نظر می رسد نام سانس‍‍کریتی ایران یعنی بسجم به معنی راه درخشان و خونیرث اوستا به همین معنی، اشاره به نام ایران در عهد اش‍کانی یعنی پرتَوَ (سرزمین راه) داشته اند که به نظر میرسد همان سرزمین پانتالیان پارسی خبر هرودوت (پنتی-الَ-یان یعنی مردم راه باش‍کوه و درخشان) بوده است. به نظر می آید آن اشاره به در شرق و سر راه ایزد خورشید (مهر) داشته است. از این روی است بعدا این سرزمین خراسان/خورآسان (سرزمین سر راه ایزد خورشید) نامیده شده است.

۹ نظر:

ناشناس گفت...

با سلام
به گمانم واژه جالبي يافته باشم.در خراسان چندين روستا بانام " اُتر آباد " داريم؛ هر چه گشتم هيچ نيافتم.دست خودتان را ميبوسد.

ناشناس گفت...

با سلام
گمانم اين "اُتر" همان "اوتر" باشد كه درين مطلب نوشتيد.وچون به شمال هند اشاره كرديد پس ميتواند اشاره به "اوتارپرادش" و "اوتار كهند" در شمال باشد. ديدگاه شما چيست؟

ناشناس گفت...

با سلام
نظر شما چيست؟
با توجه به نام "اوتاراكهند" و نام ديگر آن "اوتارانچال" ، احتمالا اصل واژه " اوتارا" باشد؛ و ريشه آن از دو واژه "او (آب)+ تارا(ستاره).
با توجه به كوهستاني بودن منطقه ، منظور از تارا ميتواند اشاره به بلندي باشد.مگر اينكه واژه تارا داراي ريشه ديگري باشد.

Mofrad گفت...

اوتر آباد می تواند به معنی اُذر آباد پهلوی (آبادی کوچ‍ک) یا اودرا اباد به معنی آبادی سمور بوده باشد. اولی منطقی تر به نظر می رسد.

ناشناس گفت...

باسلام
معني نام پادشاهي ايراني شرق درياي سياه "پُنتوس " را چه ميبينيد؟
و ديگر اينكه در جايي خواندم در گويش مازني " تيسا "به معني ناب و خالص است .آيا اين معني ازين واژه درست مينمايد؟
با سپاس

Mofrad گفت...

پنوس اوکسینوس (دریای میهمان نواز) نام یونانی دریای سیاه است. تیس به معنی ناب و خالص به صورت تِیخا در آذری هم هست. از ریشه سانسکریتی tyaga تفکیک شده به نظر می رسد.

Mofrad گفت...

پُنتوس اوکسینوس

ناشناس گفت...

با سلام
معني واژه توران در هنگاميكه نامي براي دختران است را چگونه ميبينيد؟
با سپاس

Mofrad گفت...

توران به معنی بزکوهی شبیه غزال به عنوان نامی زنانه انتخاب شده است.