هستۀ تاریخی اسطورۀ آسمان پیمایی کیکاووس

اسطورۀ آسمان پیمایی کیکاووس یک هسته اساطیری بابلی و یک هسته تاریخی اوستایی دارد: 1- اتانای بابلی برای یافتن گیاه تولد بر پشت عقاب به آسمان صعود می کند. 2- کیکاووس (خشثریتی پادشاه کارکاشی= کاشان) که از پیش دیوان (آشوریان به رهبری اسرحدون) می گریخته سوار بر عقابانش (مردم سمت کوه کرکس، ارزیفیه اوستا= عقاب) بر فراز کوه البرز می رود و از آنجا آسمان پیمایی اش دچار شکست شده بر شهر آمل فرود می آید. در ادامه این اسطوره تاریخی سپاهیان آشوری (دیوان دژ بهمن) که به رهبری شانابوشو (رئیس رئیسان آشوری در عهد آشوربانیپال جانشین اسرحدون) به شهر آمل لشکرکشی میکنند، از کیکاووس (خشتریتی) و سردارش آترادات پیشوای آماردان (رستم هفتخوان مازندران) در زیر حصار شهر آمل دچار شکست میشوند. شرح و تفسیر کتیبه آشوری مربوطه نخستین بار توسط شرقشناس چک پراشِک صورت گرفته است.