پنجشنبه، مهر ۲۶، ۱۴۰۳

ریشهٔ واژهٔ اِرِخشَ اوستایی (آرَش)

اِرِخشَ اوستایی (آرش) در معنی کمانگیر می تواند چنین مأخذی به معنی کمان [گیر] در سنسکریت داشته باشد:
वृक्ष m. vRksha staff of a bow
جزء شَ در پایان می تواند به معنی ایش (صاحب) گرفته شده باشد و در این صورت این واژه به ارک-اوس (کمان) و ارکر-یوس (کمانگیر) در لاتین پیوند می خورد.

چهارشنبه، مهر ۲۵، ۱۴۰۳

مطابقت دانانو با دینور

در لشکرکشی سارگون دوم آشوری به سمت الیپی (کرمانشاهان) از منطقه ای به نام دانانو یاد شده است که یاد آور نام دینور است. نام دانانو را می توان به معنی محل انبار حبوبات گرفت. بر این اساس نام دینور از تلخیص دانه ور (دژ حبوبات) عاید شده است. ولی در عهد اسلامی از آن معنی داناور (دژ دانایان) هم منظور میشده است. چون ابن حوقل می گوید مردم دینور داناتر از مردم همدان هستند.
در کتیبهٔ سارگون به همراه دانانو از مناطق آمباندا، ریمانوتی و اپورئی یاد شده است که یادآور امین آباد، روانسر و پاوه هستند.

یکشنبه، مهر ۲۲، ۱۴۰۳

اتیمولوژی زغال

زغال به صورت جوال (جگال) به معنی سوختن است:
ज्वलति{ज्वल्} verb jvalati[jval, jgal] burn
Alternative forms:
زگال (zogâl), ژگال (žogâl), ذغال (zoğâl), سکار (sekâr), سگار (segâr), زکار (zekâr), زکال (zakâl).

معنی نام نقش رجب

نام منطقهٔ باستانی نقش رجب می تواند به معنی نقش شاه باشد:
राजा m. rAjA king
भ bha (bi). to be, exist
یا
राजा m. rAjA king
आभा f. AbhA appearance
اطلاق نام مفروض رجب قهوه چی بدانجا قانع کننده نیست چه لابد این مکان مهم پیشتر هم نام کهنی داشته است و آن می تواند چیزی شبیه نقش رجب مثلاً نقش رَج-بی (جایی که نقش شاه است) باشد. در مقایسه با نامهای تخت جمشید و نقش رستم که به اشخاص اساطیری معروف منتسب شده اند، بعید است که اینجا از نام قهوه چی مفروض گرفته شده باشد. عوام گاهی برای نامهای کهن افسانه می سازند.

دو معنی متفاوت گستاخ (ویستاخو)

گُستاخ/ویستا-خو در معنی پهلوی دارای خوی و خصلت آگاه (استاد) با گُستاخ در هیئت اوستایی ویستا-اَخو دارای آگاهی بد (بی ادب) یکی نیست و متضاد است.

شنبه، مهر ۱۴، ۱۴۰۳

ریشهٔ نامهای تاجیک و دری

نامهای کهن دادیک و تاجیک و دروپیک (دربیک، دری) اشاره به سکاییان پارسی برگ هئومه دارند.
به بیان دیگر نامهای سکاییان پارسی برگ هئومه، دروپیک (درو-پیک، دارای دارو و عصارهٔ خوردنی) و دربیک و دری و دادیک و تاجیک مرتبط و مترادف می نمایند:
सूम m. sUma (hauma) milk
दार्भ adj. dArbha made of bunch of grass
द्रु m. dru tree, drug
पयस् n. payas juice
दाधिक adj. dAdhika made of or mixed or sprinkled with coagulated milk.
दधिक n. dadhika cheese
तेजस् n. tejas fresh butter
तेजस् n. tejas essence

معنی نام قومهای سکایی-ترکی ساراگور و سابیر

به نظر می رسد نام ساراگورها به معنی ایل فرمانده و نام سابیرها به معنی ایل فرمانبردار و تابع بوده است:
सार m. sAra main point, chief
gor: tribe
सवीर adj. savira with retainers or followers

جمعه، مهر ۱۳، ۱۴۰۳

باقرقره به صورت باقری قره (باغری قَره) در ترکی به معنی سیه سینه است

باقرقره. [ق ِ ق َ رَ / رِ] (اِ) باقری قره. مرغی است حلال گوشت و ازجمله ٔ طیور وحشی میباشد. همان خروس کولی است یا تترا ۞. (یادداشت مؤلف). قطاة. باقری قره. سیه سینه. سبری. رجوع به باقری قره شود. (لغت نامهٔ دهخدا)

معنی نامهای مرض ورم پا و ساق پا، بوزرافه/ بَذرافه (داءالفیل)

بوز. (اِ) ۞ گرانی و سنگینی تب و حرارت. (آنندراج).
رفه: مرض
هیئت درست آن، بَذرافه معنی مرض پا را میدهد:
पाद m. pAda(padh) foot
रपस् n. rapa[s] disease
داءالفیل. [ئُل ْ] (ع اِ مرکب) ۞ علتی که ساق برآماسد و سخت شود. بیماری باشد که همه ٔ ساق بیاماسد و بزرگ و سطبر شود و گاه باشد که در جای دیگر تن پیدا آید. بیماری که ساق از آن بیاماسد و سخت شود. (دستور اللغه ٔ ادیب نطنزی). پاغره. پاغر. پیل پا. کُلن. مرضی که ساق و قدم بزرگ شود و رنگش مایل بسیاهی و شبیه بپای پیل گردد و سبب آن ماده سوداوی است.

سه‌شنبه، مهر ۱۰، ۱۴۰۳

Varifrån kommer namnen Sverige och Sweden?

Gåtan har en enkel lösning:
Eftersom svenskar dyrkade sol-eldens gud, fick de namnet sve[d]ar.
Svensk etymologisk ordbok av Elof Hellquist (2 sveda):
Nyligen har jag sett varianter av ordet sveda/ sve[d]a (bränna) i svensk etymologisk ordbok av Elof Hellquist, som löser gåtan av både namnen Sweden och Sverige, dvs. ordet sveda, som uttalades även svea ligger i grunden av dem.
I så fall betyder de här två namnen "landet av folk som som dyrkar sol-eldguden Ull (glans)":
Oden säger: “Ulls gunst äger alla gudars den först mig frälsar ur flamman.” (Grímnismál 42)
Nordiska sol-eldgudens senare namn dvs. Ull (glans) son av gudinnan Siv är ett annat namn till gamla Sveda-/Svea-. Saxo nämner att Ollerus (Ull) ersatte Oden som högste gud.
I ett kväde omtalas man avlägger ed vid Ulls "ring" (symbol till solguden):
Wulthus ett ord i silverbibeln som betyder gudomlig strålglans är härlett ur Ull. Ull anses vara en kvarleva av bronsålderns ljus-eld gud. Valborgsmässa är kristenisrade festen of ljus-eld-skogsguden Wulthus (Phul, Ull):
Vul-kan (phul-kana, bål-kana): brandspray
कण m. kaNa spray
Otto Sjögren skriver i Sveriges historia, häfte 7 att "ljusets och livets modergudinna hette hos venederna Siva (Siv), vars namn betyder den ljusa eller vita."
Han skriver i häfte 9 att "Folket kallade sig svear, vilket namn redan den gamla prosakrönikan och efter henne Laurentius Petri härledde av svedjandet (sveda)."
Götarnas asadyrkan har ersatt den gamla svearnas sol-eldsdyrkan.
Ptolemaios nämner svenskar, samer och finländare i tur och ordning under namnen firasoi (eldgud dyrkare), fauonai (fä-unnai, renskötare) och finnoi (finländare, sumpmarkfolket).
Namnet Ull har även haft liknande berydelse som samernas under eldstaden boende, Sarakka (lapp/trassel gudinnan) som var främst de havande kvinnornas eldgudinna. Både män och kvinnor offrade till henne. Samerna hade henne “alltid på tungan och i hjärtat”. Vars namn kommer av sarrat, fläka sönder senor till trådämnen. Samerna har inspirerats sin gudinnas namn av svenskarnas eldguds (Ulls) namn. Både delar av namnet Yggdrasil- (ygg-trassel, fruktansvärt stort bränslegarn) Ask (aska, egentligen glödande kol) syftar på sol-eldguden Ull:
Ask (Ull) och Embla (Jumala/Jubmel) som räknades förfäder till svenskar och samer/finskar.