لقب سپنتداته برای داریوش پسر ویشتاسپ هخامنشی از کجا پیدا شده است؟

در رویدادنامه سریانی کرخ بیت سلوق نام میناسهانی Minashani را که مغان داریوش را فرزند وی به شمار آورده اند، به صورت مینا-سَهانی در اوستایی و سانسکریت می توان به معنی بردباری مینوی و مقدس گرفت و از این جا معلوم است که مغان داریوش را فرزند الهه سپنت آرمئیتی (بردیاری مقدس) منظور کرده اند. و لابد از اینجا بوده که در اساطیر شاهنامه عنوان سپنت داته (داده موجود مقدس، اسفندیار) به داریوش اول پسر ویشتاسپ هخامنشی (نوذری) داده شده است. بنا به کتسیاس، سپنتداته لقب گائوماته مغ هم بوده است.

کتابهای پهلوی و شاهنامه از نوذریان، توس، گستهم، ویشتاسپ، سپنتداته، وهومن سپنتداتان، ارتخشتر وهومن، داراب و دارا می شناسند که به ترتیب با کوروش نیای کورش، آریارمن، ویشتاسپ، داریوش اول، خشایارشا، اردشیر دراز دست و داریوش دوم و داریوش سوم مطابقت دارند. در روایات ملی از میان آنان ویشتاسپ و سپنتداته (داریوش) با خاندان کیانیان ثانوی یعنی لهراسپ (سپیتمه، داماد و ولیعهد آستیاگ) و دو پسرش مگابرن ویشتاسپ (تیگران) و سپیتاک زریادر (گائوماته سپنتداته) با هم در آمیخته و مشتبه شده اند. آگرادات کوروش (یعنی کوروش متقدم و برتر) تحت نام فریدون پیشدادی در مقام نیای نوذریان آورده شده است.