مطابقت انشان و شیریکوم و تیرازیش با تل ملیان و قصبۀ شهرک و شیراز

منیش توزو (۲۲۵۵-۲۲۱۹ق .م) برادر دوگلوی ریموش و پسر سارگون اکدی از تصرف انشان و شیریکوم [در سمت پارس] و گذرش با ناوگان از دریای پست (خلیج فارس) سخن رانده است: جای انشان را با توجه به کشفیات باستانی با تل ملیان مطابقت داده اند. نام شهر جوار آن شیریکوم هم با قصبۀ شهرک همخوانی دارد که در لغت نامۀ دهخدا، با اندکی اصلاح چنین اطلاعاتی از آن داده شده است (فاصلۀ شیراز شهرک تا شیراز به سهو سی فرسخ نوشته شده بود، منظور ۳۰ کیلومتر بوده است. چون آن در صفحۀ ۱۸۵ نزهة القلوب ۵ فرسخ آمده است):

شهرک. [ شَ رَ ] (اِخ ) نام محلی است یک فرسخ و نیم جنوبی وشتک در فارس [روستای دشتک حالیه] . (ازفارسنامهٔ ناصری). نام دیهی از دیه های فارس که تا شیراز پنج فرسنگ فاصله دارد. (از نزهة القلوب ص ۱۸۵).

نام شهر شیریکوم تنها شباهتی به ظاهر نام شیراز (تیرازیش باستانی) باستانی دارد:

نظر به کلمات تِر و تیره (مادۀ صمغی و غلیظ) در زبانهای هندوایرانی نام باستانی تیرازیش (تیر-رز-ایش) را می توان به معنی دارندۀ شیرۀ رز گرفت. از آنجاییکه آنجا را با شیراز مطابق می دانند، لذا معلوم میشود نام شیراز از همین شیرۀ رز (شراب) گرفته شده است: احتمال دارد نام تپه باستانی قصر ابونصر معرب آبون-سرای (سرای محلول/مشروب) بوده است. چون اینجا را با تیرازیش باستانی مطابقت داده اند که محل تهیه شراب بوده است و نامهای تیرازیش (در هِیئت تِرَ-رز-ایش= مالک شیرۀ انگور) و شیراز (درهیئت شیرۀ-رز) نیز گواه آن هستند. از اینجا نتیجه میشود شراب فارسی هم ترکیب واژه های شیره و آب بوده است که با کلمه شرب عربی مشتبه شده است. خود هیئت شی-رز شیراز را نیز در زبانهای کهن هندوایرانی می توان به معنی محل شراب و انگور معنی کرد. چون محل تیرازیش را مطابق با تپۀ قصر ابونصر شیراز آورده اند که به نظر می رسد به معنی محل فروشگاه شراب بوده است:

.आपण m. ApaNa store, सुरा f. surA wine

مطابقت ابوکرب شمر یرعش ملقب به ذوالقرنین یمنی ها با کوروش (ذوالقرنین)

نام و نشان پادشاه اساطیری یمنی، ابوکرب (پدر مردم درخت پرست) ملقب به شمر (مرد کار آزموده) و یَرعش (ایرِشَ به سنسکریت یعنی دارای قدرت عالی، مترادف آرای ارامنه و ایرج فریدون مقتول به دست سلم و تور) و ذوالقرنین (قوچ دوشاخ) که فاتح خاورمیانه و آسیای میانه به شمار رفته و 38 سال حکومت نموده و شهر سمرقند را بنا کرده است به وضوح یاد آور کورش بزرگ ملقب به آگرادات (مخلوق برتر) پادشاه پارسها (مردم سرو پرست) است که رقم سالهای فرمانروایی وی در پارس و کل امپراطوری همین حدود بوده است و شهر کوروش را در سمت سمرقند ساخته و در آن سمت هم به دست ماساگتها (قوم سلم) و داهه ها (قوم تور) کشته شده است. به احتمال زیاد این نام و نشان عربی کوروش با آمدن ابنای احرار ایرانی به یمن در آنجا پدیدار شده است.

Cyrus (Fereydoon) is the same as the Dhulgarnein in Quraan and Lucarnim in Bible

Cyrus (Fereydoon) is the same as the Dhulgarnein in Quraan and Lucarnim in Bible

translation by Faheem Shahjee

The Conformity of Gorzee Gavsar in Shahnameh with Cyrus Freudon

Match Name

The name of Zulqarnain in the Torah is written in Hebrew by Lucranim the ram of the two horns. It means wild ram. In national narratives, the name Feridun (Cyrus) is associated with the Gaussian mace, which is essentially the nine mace.

He, but Cyrus himself, the ram of the two horns (Zulqarnain) (the horn to the west and north and south in the dream of Daniel the Prophet, in The eighth chapter of the book of Daniel is:

घोराशय adj. ghorAzaya having a cruel feeling towards.

Come roaring in the plain of war / Grab of Garrang by Andron (Ferdowsi: 1/2).

Originally, the name of the wolf was Gavarang, the invading wild ram (Fereydoun himself) of Cyrus.

कुरङ्ग m. kuránga antelope.

Cyrus' Reference (Zulqarnain (and Alexander) with the Unicorn Amon) (in the Torah, book of Daniel, chapter eight:

1. In the third year of the reign of Bolshevar, the king of dreams appeared to me after Daniel had first appeared to me.

2. And in the dream, I saw that I was in Dushanbeh Sushan (Shushan), which is in the province of Eilam and in the dream world.

I saw that I was near Karkheh.

3. Then I saw with my eyes on the ground that suddenly the ram was standing by the creek, which had two horns, and its horns were high, and one

The other got taller and the tallest of them came to an end.

4. And I saw a ram that was horn toward the west, and north and south, and there was no beast that could stand, and there was none To get out of his hands and act on his vote, he grew up.

5. And while I was thinking, behold, a male goat came from all over the west, and touched not the earth; The horned male goat's eyes were authentic.

6 And he came to the ram that had the two horns, which I saw standing by the stream, and ran with his might. 7. And I saw him, when he came to the ram, having been very wroth with him, he smote the ram, and both his horns were broken, and the ram's

He was unable to resist, so he trampled him down and there was no one to rescue the ram.

8. And the male goat grew infinitely, and when it was strong, the great horn was broken, and in its place four valid horns. The whirlwind of the sky fell.

9 And one of them came up with a little horn, and grew very great toward the south, and toward the east, and toward the land of Khorram.

10. And against the servant of the heavens he was made strong, and trodden down some of the servants and the stars of the earth. 11. And he even raised himself against the head of the servant, by which he was daily sacrificed and destroyed in a holy place. Was done.

12. And because of the rebellion of the crew against the daily sacrifice he was given, and cast down that truth, and he acted It succeeded.

13. And I heard a saint speak, and another saint asked one that spoke, dreaming of a sacrifice.

How long will the daily uproar and destruction that surrounds the holy place and the servant be overthrown?

14 And he said unto me, In the space of two thousand and three hundred days shall the holy place be cleansed.

15. And when I saw Daniel the dream, and sought the meaning thereof, behold, there was a man like unto me.

16. And I heard the voice of a man in the midst of the first brook crying, O Gabriel, tell this man the meaning of this dream.

17. So he came to where I was standing, and when I came I was frightened, and fell down on my face, and said unto me, Son of man, This dream is for the end of time.

18. And while he was speaking to me I was in my sleep upon the earth, and he touched me in Where he was, he set up.

19. And he said, Behold, I will tell thee what shall be in the end of the wrath: for the end shall be in the time appointed. Was.

20. But the ram that possesses the two horns which you saw is the kings of Madian and Persian.

21. And that male goat is the great king of Greece, and the great horn between his two eyes is the first king.

22. But it shall be broken, and four shall prevail; four kingdoms shall be established of his people, but not of his strength. Is Cyrus the same as Zul Qarnain? ) From the Tabnak site ( Alma Tabatabai in al-Mizan, after examining the theory of free Abul Kalam, which proves Cyrus the Achaemenid king It's commended on

The following is the Qur'an, he writes: "Although some of the things said are not free of objection, Any other discourse is clearer and more acceptable to the Qur'anic verses. We read in part of a book in the Achaemenid chapter entitled "Is Cyrus Zul Qarnain?" »Some of the earlier commentators, such as Ahab ibn Manabeh and Muhammad ibn Sa'ib al-Kabbi and Yusuf ibn Musa Qattan, not only in the Surah commentary Kahf, but also elsewhere have stated that Zulqarnain is the Achaemenid Cyrus. In contemporary times, the first The scholar who brought up the subject of Cyrus' congruence with Zulqarnain (by Sayyid Ahmad Khan, 1898-1817), a pioneer He was the cultural reformer and the founder of Islamic modernism in India. Mawlana Abulkalem Azad (1958-1888), Minister of Culture The Indian government at the time also put forward this theory and explained it in greater detail. The late Alameh Tabatabai, also in al-Mizan, Abulkalm accepted the view of Azad and considered Cyrus' characteristics to be the same as that of Zulqarn. Mosta Tabatabai in Al Mizan, So. From his examination of the theory of free-spirited Abul-Kalam, which is proven to be commendable in the Qur'an, Cyrus the King of the Achaemenids, Zul Qurayni He writes: "Although some of the words stated are not free from objection, but from any other discourse it is in conformity with the Qur'anic verses. It is clearer and more acceptable. " Ayatollah Makarem Shirazi also writes: "It is true that there are points in this theory There is some ambiguity, but it can be actively regarded as the best commentary on Zulqarnain's adaptation of the famous historical rijal. win". Another theme in the forgetting of the memory and history of the Achaemenids and the life of Cyrus the Great among the historians of the period Islam had a lot to do with abandoning the Persian cuneiform line. The cuneiform line, which could have been the forgotten memories of the era To move the Achaemenids to later times because of the difficulties they had. Its function even during its time And after the fall of the Achaemenids it was gradually abandoned, as in the second century BCE He went and replaced it slowly. In addition, the multiplicity of lines and languages in the following period and the prevalence of one line and abandonment Another language and lineage in later periods, another factor in the transfer of written heritage from the Achaemenid period to It is the next era. Each of these factors alone to keep Cyrus' life and time intact with Islamic historians and Qur'anic commentators Enough. Therefore, it is evident that in historical sources and earlier interpretations, an attempt was made to reconcile the Quranic personality with the two Qur'an. Cyrus, the king of Iran, has not been. The question that arises here is to which commentators and historians who regard Cyrus as one with Zul Qarnain. Have the evidence been cited? According to the great commentator of the Holy Quran, Allamah Tabataba'i, what confirms Cyrus's theory of Zul-Qarnayn is the moral merit That is written in history for Cyrus. Cyrus, according to both ancient and ancient history and ancient historians, the kingdom He has been kind and generous and generous and kind, as he has been to the history of his life and his dealings with the rebels They fought with him, or he fought with them, and it shows, and they correspond to the attributes mentioned in the Holy Quran has it. Zul Qarnain has many abilities from God, such as wisdom and discipline, moral virtues and wealth, and It was the apparent shock.

Another characteristic of Zul Qarnain is his travels on multiple paths described in Qur'anic verses. Kourosh He also traveled to the west, east and north, described in his life story, and with trips to the Qur'an For the aforementioned Zulqarn is in accordance. Cyrus' first expedition to the western neighbor, Lady, was in northern Asia It was small. The Qur'an states that on his journey to the West, Zul Qarnin felt the sun sink in a muddy spring Going, similar to the scene that Cyrus saw in the viewer (in the bay of Lady Beach)

Has observed. Cyrus' second campaign was to the east. From the history of Cyrus' life we find that this campaign It happened shortly after the conquest of Lady Cyrus, in which to calm the rebellion of some wild desert tribes settled in the east. Country of payment. Perhaps the interpretation of the Qur'an according to the following verse may refer to the journeys of Zul Qarn, with the Cyrus war trips to The east end matched that of the desert and the desert, which saw the sun rise over a people It has no shade against its radiation. " And My lips are out of shape Moderate: Up to 30 days All of them are strings This is all Lee ٍ A folk ُ Nope The keys Sometimes when it reaches the sunrise it is found that we have not left a group for them except the cover ") Kahf: ) 90 The Holy Qur'an does not mention the location of the dam built by Zul Qarnani and only its climatic features. Scientific curiosity Muslims have been recorded in the sources of history about the designation of historical sites, whose signs appear in the Holy Quran. A description of the search for the Zulqarnain Dam in the time of Waqiq Khalifa Abbasi has been cited in numerous sources. By reviewing the texts Islamic historians, referring to the climates and cities, find that the location of the dam was in the early fifth and sixth climates. have been. We know that Cyrus, in his third expedition to the Caucasus Mountains, reached the strait between the two mountains and prevented the invasion. The wild tribes built a strong barrier between the two mountains, at the request of the people in the area. This gorge today It is called the Delaware Gorge, which is shown in the maps available between Parent Miox and Tbilisi. This wall is the dam That is why Cyrus built and fully complies with what the Qur'an has stated about the Zulqarnain Dam. Match Another issue in Cyrus' and Zulqarn's adaptation is the appropriateness of Zulqarn's name with Cyrus. The oldest refers to the subject Zulqarnain is to be found in the book of Daniel of the Jewish Old Testament. Where in his dream, Luke is in The ram appears. In Hebrew, Luqa'ranim is the Arabic Zulqarnain. The word in the Torah only once sprouts And it is in the journey of Daniel (the book of Daniel). They say about the name of Zul Qarn and its correspondence with Cyrus:

معنی ابیورد (درگز)

نام ابیورد به صورت اوستایی ائیبی-وَرِت به معنی دارای دارایی و ثروت فراوان است. بر این اساس نام کنونی آن درگز در اساس دارا-گاس بوده است یعنی محل دارا و ثروتمند.

نامهای قدیم شهر یزد به معنی نیرومند و برتر و عالی ساخته هستند

ایساتیس (ایسَ-تَش) منابع یونانی که به صور ایستیخا و ایسائیس هم آمده یعنی نیرومند ساخته و فرافر (فرَ-آفر) یعنی برتر ساخته و یَزد (یَز-دا) یعنی عالی و ستوده ساخته است:

यशस् adj. yaz(as) excellent, यशस् adj. yaz(as) venerated यशस् adj. yaz(as) honoured

معنی لفظی کشمیر و کاشمر

در نزهة القلوب حمدالله مستوفی نام کاشمر به صور کشمر و کشمیر ثبت شده است و در سنسکریت نام این دو منطقه زعفران خیز به معنی زعفران است. موطن اولیه زعفران را هم کشمیر و خراسان می دانند. بنابراین داستان سرو کاشمر تنها از معنی ظاهری در هیئت کاچ-اَمر (سرو جاودانی) بر خاسته است. به نظر می رسد خود نام زعفران بر گرفته از واژۀ اوستایی زَفرَ (دهان) و رانَیو (شادیبخش) گرفته باشد. یعنی آنچه شادیبخش دهان است. پس معنی کاشمیر به معنی زعفران هم می تواند در اساس مطلوب دهان باشد:

काश्मीर n. kAshmira saffron, कशा f. kashA mouth, मार m. mAra passion of love.

نام پهلوی زعفران یعنی کُرکوم را که در آرامی هم به کار رفته، می توان در سنسکریت به معنی شکوفۀ با شکوه و معطر گرفت:

कोरक m. n. koraka unblown flower

कोरक m.n. koraka species of perfume

उमा f. umA splendour

به قول دوستمان مُها لیوانی دمنوش زعفران بسيار شاديبخش است و البته زياديش خنده آورنده است و اگر اندازه نگه داشته نشود خطرناك است.

زعفران در کشمیر و هند:

ورود زعفران را به هندوستان و چین از طریق ایران می دانند. این اطلاعات از نظر بسیاری از متخصصین عبارت از آنست که زعفران از ایران به همراه برخی دیگر از ادویه ها از طریق حکمرانان ایرانی که مایل بودند باغات و مزارع خود را در هندوستان گسترش دهند انجام شده است.

نظریه دیگر عبارت از آنست که بعد از اینکه ایران بر هندوستان و بویژه بر کشمیر فائق آمد، بنه زعفران توسط ایرانی ها در اراضی کشمیر کشت شده، اولین برداشت زعفران را قبل از سال ۵۰۰ قبل از میلاد می دانند، فنیقی ها در اوایل قرن ششم قبل از میلاد به تجارت زعفران کشمیر اقدام کردند.

زعفران کشمیری در معالجه افسردگی و به عنوان رنگ پارچه مصرف می شد.

براساس افسانه، یک بودایی هندی که به عنوان مبلغ به نام مدیانتیکا Madhyantica که در قرن پنجم قبل از میلاد به کشمير فرستاده شده بود، او وقتی به کشمیر رسید، کشت زعفران را در کشمیر آغاز نمود و از آنجا مصرف زعفران در نیم قاره هندوستان معمول شد. صرف نظر از مصرف زعفران به عنوان غذا، از رنگ زیبای زعفران در رنگ لباس ها استفاده می شد. بعد از مرگ بودا Siddhartha Guatama راهبه های پیرو او حکم کردند که البسه بودایی ها بویژه قبای آنها باید به رنگ طلایی زعفران باشد.

اتیمولوژی خُشنود

این کلمه مرکب از خشنو (شادمان) و ایتی (شدن) در زبان اوستایی به نظر می رسد. در مجموع یعنی خوشحال و خندان شدن.

اتیمولوژی واژهٔ مُژده

واژهٔ مُژده به صورت اوستایی مرکب مَذ-دا به معنی دادن[خبر] شادی و خوشی است. جزء اول در کلمه مَزه هم باقی مانده است. بی جهت نیست که اهورامزدا ایزد شادی و خوشی و خالق سرزمین‌های شاد به شمار می رفته است. نام ایزد معادل اهورامزدا یعنی وارونه را نیز می‌شود با توجه ورنه اوستایی (خوشی و شادی) ایزد خوشی و شادی گرفت.

مطابقت وَن یوت بیش جاودانی و سئوشیانت اوشیدر با کوروش

ننام وَن یوت بیش (درخت رنج زدا) که در شمار جاودانان زرتشتی در ایرانویج است می تواند اشاره به کوروش باشد. چون آستیاگ در رؤیاهایش کوروش را اول به صور سیلاب فراگیر آسیا از ماندانا بعد به صورت تاک جهانگیری می بیند که از شکم ماندانا رسته و بر تمامی آسیا سایه افکنده است. هر دو این رؤیاها اشاره به معنی لفظی نام کوروش یعنی سیلاب وَش (مترادف ثراتئونۀ اوستا) و کوروش در معنی سنسکریتی درخت درخشان و زرین دارند. پس تاک زرین دربار هخامنشی که در منابع کهن یونانی یاد شده سمبل کوروش بوده است:

कुरुह m. kuruha tree

ओष adj. osha shining

حتی نام منجی اول زرتشتیان یعنی اوشیدر به الهام از نام و نشان کوروش است:

از آنجا که مطابق تورات کوروش منجی به شمار رفته است و سی سال حکومت نموده و مطابق کتسیاس در رؤیایش دست در خورشید برده است و اینها در اسطوره موعود اوشیدر (درخت درخشان) یا اوخشیت ارته (پرورندهٔ قانون مقدس) هم انعکاس یافته است، لذا می توان نام و نشان سئوشیانت اول را ملهم از کوروش دانست:

هوشیدر یا اوشیدر نام نخستین موعود زردشتیان است که بنابر روایت مزدیسنا، سی سال مانده به پایان سدهٔ دهم از هزارهٔ زردشت ظهور خواهد کرد، بدین ترتیب که دوشیزه‌ای پاکدامن، از تخمهٔ زردشت، که در دریاچه کیانسه (هامون) باقی مانده، بی‌آنکه به شوی رفته باشد، بار می‌گیرد و کودکی به نام هوشیدر از او زاده می‌شود. در سی سالگیِ او خورشید ده شبانه روز در اوج آسمان - در همان جایی که اول خلقت بود - می‌ایستد و در پایان این هزاره هوشیدر به پیامبری برانگیخته می‌شود. در عهد هوشیدر پادشاهی به نام بهرام ورجاوند سرکار است که ایران را نجات خواهد داد. همچنین در پاره‌ای از سرودهای زرتشت نام سه سوشیانت به‌ طور پیوسته که پس از هر هزاره ظهور می‌کنند آمده‌ است.

نام دو سئوشیانت (سود رسان) دیگر یعنی اوشیدرمه (دارندهٔ قوانین اخلاقی-دینی درخشان) ملقب به اوخشیت نمه (پرورانند نماز) و استوت ارته (ستوده به قانون پاک) مطابق زرتشت و یهودا (ستودهٔ خدا، عیسی مسیح) هستند.

مطابقت انجیل برنابا با انجیل سبعین (تلامیذ)

کلمۀ برنابا را به سریانی به معنی "ابن النبّوة" (پسر پیامبری) آورده اند ولی با توجه به لغت توراتی بریاه (در هم صحبتی) می توان آن را به معنی "هم صحبتی و تلمذ در موضوع پیامبری" گرفت. لذا آن اسم شخصی که نویسنده این کتاب باشد، نبوده است:

Beriah: in fellowship

Nebai: budding; speaking; prophesying

گرچه به نظر می رسد نامهای برنابا[س] و برابا[س] در آغاز مسیحیت متضاد هم به معنی پسر پیامبر (تسّلی) و پسر شرمندگی به عنوان لقب و نام خاص کار رفته اند:

Barnabas: son of the prophet, or of consolation

Barabbas: son of shame, confusion

انجیل مانوی سبعین (بلامس، تلامیذ) که عبدالله سلام -سلمان فارسی (عجمی مانوی) یک نسخه آن را داشته اند و ابوریحان بیرونی به آن اشاره کرده نسخه ای از همین انجیل برنابا بوده است، چون سوای مطابقت بریاه (در هم صحبتی) با تلامیذ (هم شاگردی) در نام آنها، مطابق روایات در هر دوی آنها موضوع مهم و اصلی بشارت ظهور آخرین پیامبر به نام محمد (احمد، معادل یهودا، استوت ارته) است.

به نظر می رسد منظور از نام سبعین این کتاب در اصل تعلق این کتاب به مردم سبای یمن (سبائین) باشد یعنی منظور عبدالله بن سبا (عبدالله بن سلام) - سلمان فارسی که از ایرانیان مهاجر به یمن و پسر و پدر بوده اند نامهایشان با هم مشتبه می شده است دلیل عمر بسیار طولانی قائل شدن به سلمان فارسی (عبدالله سلام، سلام) همین مشتبه شدن و یکی به شمار رفتن این پدر و پسر بوده است.

مطابق لغت نامۀ دهخدا، انجیل السبعین. [اِ لُس ْ س َ] (اِخ) کتابی است از آن پیروان مانی که به بلامس [یا تلامس احتمالاً محرف تلامیذ] نسبت داده شده. در آثارالباقیۀ بیرونی و خطط مقریزی نام این کتاب آمده. (از مانی و دین او ص 201 و 304). و رجوع به همان کتاب و انجیل مانی شود.

تفسیری بر شیر در حال غلبه گاو در تخت جمشید

نظر غالب بر این است که در نقوش تخت جمشید پریدن شیر بر پشت گاو غلبه گرما بر سرما است. و نیز می توان بروز دادن حاکمین، خود را در نقش شیر و دشمنانشان را در نقش گاو عاجز دانست. لذا احتمال زیاد دارد داریوش را در نقش شیر و گائوماته را در نقش گاو تجسم کرده اند. در این صورت ظاهر نام داریوش را درندهٔ درخشان (شیر سمبل خورشید) و ظاهر نام گائوماته را به معنی گاو تیره و زخمی ماه و زمستان گرفته اند.

दार adj. dAra tearing up, ओष adj. osha shining

गव adj. gava cow, माथ m. mAtha hurting

داریوش در نقش کتیبه بیستون هم به نشانهٔ غالب شدن، گائوماته مغ (سپنتداته) را زیر پای خود انداخته است.

اتیمولوژی محتمل مُرغ

واژهٔ پهلوی مَرو/مُرو (مُرغ) در ترکیب سنسکریتی مارَ (مانع) یا مورَ (حصار) و وه (پرنده) به معنی پرنده ای است که در درون حصار نگهداری شود، لذا منظور از آن مرغ خانگی است:

मार m. mAra hindrance, मार m. mAra obstacle.

मुर n. mura surrounding

वे m. ve bird.

تاق روی سنگ همان تخت رستم سمنگان

به احتمال زیاد هر دو تخت رستم شهریار و تخت رستم سمنگان در اساس "تاق روی سنگ" نام داشته اند که به تخت رستم تحریف شده اند. تاق را به تخت، روی سنگ را به رستم تبدیل نموده اند. چون این "تاق روی سنگ مجزا بودن" ویژگی هر دوی این تخت رستم ها است. به نظر می رسد از تاق (تخت) در اساس خود همان قسمت رویی سنگ مجزای زیر بنا منظور بوده است. در این صورت رستم (نیرومند) اشاره به خود سنگ سخت و بزرگ یک پارچه است.

معنی کنگاور و ملارد

نام کنگاور را میشود در ترکیب کنگَ (خم و گرداگرد و مدور) و ور (دژ، پناهگاه) به معنی دارای دژ گرداگرد گرفت. نام دو روستای ملارد شهریار و ملارد لاریجان را با توجه به نامهای ملایر (محل دارای انگور) و ملکان (انگوران کهن) به معنی ده دارای انگور معنی نمود.

اتیمولوژی واژۀ اَورنگ (تخت پادشاهی)

نظر به واژۀ اَوَرَ که در آذری به قسمت فوقانی کرتهای بلند تاک اطلاق میشود و بر گرفته از واژۀ اَپَر (اَبَر) پهلوی به معنی قسمت فوقانی و عالی است و نیز با توجه به جزء انگ که در اوستایی به معنی خم شده و دارای قسمت تحت در بالا می باشد، اَورنگ در مجموع معنی آن چه را که در بالای خود دارای قسمت تحت است، می دهد.

ریشهٔ سنسکریتی نام عود

عود به صورت اودّاهیه در سنسکریت به معنی به یکباره سوزنده است:

उद्दाह्य adj. uddAhya deflagrable

طبق ویکیپدیا عود یا داربوی، که در اوستا وهوکرته (Vohukereta) و در پهلوی هوکرت (Hukart) نامیده شده‌است،[۱] تکه چوبیست بریده شده از درختی خاص که در جزایر هند و چین می‌روید، و چون آن را می‌سوزانند دودی خوش‌بو از آن حاصل می‌شود. عود در کشورهایی چون هند و چین بیشتر در آیینهای مذهبی سوزانده می‌شود. این ماده از گذشته تاکنون در ایران نیز به عنوان خوش‌بوکننده استفاده می‌شد.

اتیمولوژی واژۀ کنگره

جزء اول آن مرکب از کلمۀ کُنج است. جزء دوم آن می تواند خلاصۀ شده یا تبدیل شدۀ ور یعنی کنار و پهلو باشد یعنی در مجموع دارای کنارۀ کنج دار.

عنبر معرّب از واژۀ مرکب فارسی اَن-بَر است

اتیمولوژی عَنبَر: From Middle Persian ʾmbl (ambar, “ambergris”). wiktionary

و اَن-بر به معنی محصولی است که از راه دفع به دست می آید. چون مطابق ویکی پدیا "عنبر یا به فارسی شاه‌بوی، ماده‌ای مومی است که از نهنگ عنبر به دست می‌آید. در گذشته بیشتر در عطرسازی به کار می‌رفت. عنبر در دستگاه گوارش نهنگ عنبر ساخته می‌شود و از راه مخرج یا دهان این جانور دفع می‌شود. قطعه‌های عنبر دفع شده روی آب دریا یا در ساحل به دست می‌آید."

واژۀ عنبرنساره هم در واقع ان-بر/نیژ-اره است یعنی محصول اَن پاک کننده.

معنی نام مهمی دیو

نام مهمی دیو به قول ازنیک کلبی نویسندۀ ارمنی سدۀ پنجم میلادی دیو رابط و خبرچین اهورامزدا در نزد اهریمن است، به صورت مهه-میه دیو در سنسکریت به معانی خدای بزرگ توهم و دانایی و شادی است که خود یادآور اسرمزش کتابخانه آشوربانیپال است به مفهوم آشّوربزرگ (خدای خندان بزرگ) است که تمثالش مشابه فروهر اهورامزدا است.

بر این پایه به نظر می رسد خود اهریمن و اهورامزدا دو جنبهٔ متضاد بومی ایرانی شده و خارجی خدای واحد اسرمزش (آشور بزرگ، آسورا/اهورای بزرگ) بوده اند.

نام شهرهای توس و نیشابور در نقشه های بطلمیوسی

در نقشه های بطلمیوسی نامهای سوفسَ (دارای چشمۀ خوب) و میسیه (مه-سایه/مه-نیسایه= نیسای بزرگ) یادآور توس (شهر دارای چشمۀ نیرومند) و نیشابور (پرتوَ نیسایه خبر ایزیدور خاراکسی= شهر بزرگ دارای استراحتگاه کاروانها) می باشند. حمدالله مستوفی در نزهۀ القلوب از چشمۀ آسیاب گردان چشمه سبز بین شهرهای طوس و نیشابور سخن رانده است، همان چشمۀ توس که گویا یزد گرد پدر بهرام گور در کنار آن با لگد اسب کشته شد. در بندهش خود آب شهر توس به نامهای کاس (کا-اوس، چشمۀ مطلوب) و وه رود (رود خوب) نامیده شده است. و در مورد نام نیشابور متصف به ابر شهر هم گفتنی است که نیسا به معنی محل استراحت کاروانها و جزء بور (پور) به معانی فراوانی و بزرگی بوده است. در مجموع یعنی شهر پر کاروانسرا.

معنی نام بیرجند مرکز خراسان جنوبی

نظر به واژۀ اوستایی بئیری (نگهبانی) نام بیرجند (بئیری کنت) به معنی شهر دارای بارو و خندق نگهبانی خواهد بود. شهرهایی مثل بروجن (بئیرو جین، محل بارو) و بروجرد (دارای باروی گرداگرد) هم به معنی مشابهی هستند.

تصویر ارگ بیرجند برگرفته از کتاب ایران در آستانه مشروطیت.

مطابقت نام جبرئیل (مرد خدا) با خدای سومری اِن-بی- لولو (مردِ روحانی خدا)

در متن انکی (اِئا) و نظم جهانی اِن بی لولو "بازرس آبراهه ها" نامیده شده و ایزد پیام و وفور نعمت است. در میان خدایان بابلی او در میان هوا-خدایان و پسر ائا/انکی (خدای خرد و آبها و زمین) ظاهر میشود. صفت بازرس و هوا-خدا بودن او نیز یادآور جبرئیل (مرد خدا) و همچنین عزرائیل (بندۀ خدا) است. وی در مقام فرشتۀ شبه خدای پیام و وفور نعمت مطابق میکائیل (فرشتۀ شبه خدای وفور نعمت و پیام) و نیز یادآور نام نریوسنگ ایرانی (مرد روحانی پیام) است.

معنی نامهای قدیمی قوچان و شیروان و بجنورد

نامهای قدیمی قوچان/خووشان (خبوشان، استوا) به معنی محل خورشید (آفتابگیر) بوده اند:

گفته میشود "سلسله اشکانی از ۲۵۶ سال قبل از میلاد تا ۲۲۴ میلادی بر ایران حکومت داشته‌ اند. اولین پایتختشان در حوالی قوچان امروز بوده‌ است" ولی چینیها نام پایتخت اولیه اشکانیان را که دورتر از فاندو (پنج ده، پنجکند سمت سمرقند) بوده، با نام هدو آورده اند که در سنسکریت به معنی شهر محصور در درون حصار یعنی همان شهر بجنورد یا صد دروازه (هکاتوم پولیس) است. خود شهر قوچان (خووشان) در اساس خوروشان (محل آفتابگیر) بوده است که یاقوت تحت نام استوای آن بدان اشاره کرده است:

اگر نام شهر آساک را به معنی شهر محل تهیه چرم بگیریم و نام بجنورد (بیجین ورد، دژ اصلی) این دو نام مطابق گردیده و شهر بجنورد به جای همان شهر آساک باستانی خواهد شد و نام شهر باستانی استابنه هم در آن حوالی به صورت خشئته-بانه (محل شاهنشین) مطابق شهر شیروان (شاهنشین) می گردد. بر این اساس نام استوای قوچان (خبوشان) که یاقوت آنرا به معنی آفتابگیر آورده حتی به معنی عام شاهنشین خواهد شد چه واژۀ کهن ایرانی خشئته (اشته، استه) هم به معنی شاه و هم به معنی درخشان (خورشید) بوده است. در نقشه های بطلمیوسی هم نام خوآره (سرزمین آفتابگیر) در جای شهر قوچان است:

نام باستانی چرمغان (محل چرم) در جنوب بجنورد مترادف نام آساک در هیئت آچاک آن و یاد آور قیام کاوهٔ آهنگر دارای چرم کیانی (ارشک) است:

चर्म m. n. charma skin

आच्छ्यति verb Acchyati {Achcho} skin

معنی لفظی هفت کمالگان دیو (غولان صحرایی) در باورهای ایرانیان قدیم

اکومن: بدمنش، اندر: کشندۀ حریف، سائول: مار، ناگهس: دارندۀ دم هراس انگیز. تَریز: خرد کننده، زَریز: آزار رسان.

معنی نام دیوان اوستایی و پهلوی

اکومن (بدمنش)، ایندره (کشنده حریف)، سئوروَ (مار)، ناونگهیثی (دارندۀ دم هراس انگیز)، تریچ (خرد کننده)، ترومت (خود پسندی)، زریچ (آزار رسان)، ائِشمَ (خشم)، میتوخته (دروغگو)، ارشک (رشک)، ویزرش (ناراست)، اکَ تش (بد نهاد)، زرمان (پیری)، چشمغ (بد چشم)، ودغ (کُشنده، شریر)، وَرنو (شهوانی)، بوشاسپ (سستی و تنبلی)، سیژ (نابود کننده)، نیاز (محرومیت و بد بختی)، ازی (گمراه کننده)، نَس (مردار)، فریفتار (فریب دهنده)، سپرگ (مفتری)، ای غَش (شور چشم)، بوذ (بوی بد)، استوویذاتو (استخوان شکن)، اپَ اوش (کشنده باران)، اسپن جرویه (سپوزگر)، کوندک (پشتی، مفعول).

معنی نامهای دمن حت (دمن هت) و دژ هوخت کنگ (دژ کنگ هوخت)

از نام دمن حت کتاب حمزۀ اصفهانی در معنی ویرانۀ با شکوه که در بارۀ کنگ دژ به کار رفته معلوم میشود که منظور از دژ کنگ هوخت، تخت جمشید بوده است:

धामन् n. dhAman glory

हत adj. hata ruined

نامهای تخت جمشید در روایات ملی ایران:

مطابق کتاب پهلوی دینکرد یک نسخۀ اوستا در دژ نَپشتک نگهداری میشد که اسکندر آن را سوزانید. چنانکه عده ای معتقد هستند منظور از آن همان تخت جمشید است که اسکندر بسوخت. چون دژ نَپشتک را با توجه به کلمۀ نَبه سنسکریت یعنی زخمی کردن، پاره کردن، ترکاندن، منفجر کردن و جر دادن و واژۀ ایشته اوستایی به معنی خشت می توان به معنی دارای خشتهای تراش یافته گرفت که ویژگی تخت جمشید است. ولی گروهی با توجه به معنی لفظی ظاهری آن (دژِ نوشته) به سهو دژ نَبشتک را با نقش رستم (نشیرمنو، محل دخمه ها) مطابقت داده اند. نام دژ هوخت کنگ شاهنامه هم که در رابطه با فریدون (کوروش) آمده در معنی دژ "خوب تراشیده شده" به وضوح مطابق تخت جمشید است. معنی آپادانا هم در سنسکریت به معنی محل آوردن مالیات ایالتها، مطابق همین عنوان کنگ دژ "دژ هوخت کنگ" در معنی دژ گنج خوب تراشیدۀ آن است.

خود جزء کنگ در کنگ دژ هم به صورت گنگ (از ریشۀ وَنکیۀ سنسکریت) در فرهنگنامه های فارسی به معنی خمیده و کج اشاره به همین محاط و گرداگرد بودن حصار های شهرهای کنگ دژ نام همانند حصار قوی قریلگان قلعه خوارزم دارد.

नभते verb 1 nabhate {nabh} burst

खड m. khaDa breaking, खड m. khaDa dividing

आपादन n. ApAdana bringing any one to any state

वङ्क्यadj. vankya curved

مطابقت گاوبرمایۀ اساطیری یاور فریدون با گئوبروه (اوگبارو) سردار کوتی کوروش

در روایات ملی ایران نام گئوبروه (برنده و دارندۀ گاوان) تاریخی، با گاونر برمایون فقره ۵۵ ارت یشت اوستا به معنی گاونر گردنده (در هنگام شخم زنی و خرمن کوبی) مشتبه شده است. چون مسلّم به نظر می رسد گئوبروه سردار کوروش (فریدون) که سه هفته بعد از تصرف بابل، در بابل در گذشته است، منشأ اسطورۀ گاو برمایۀ فریدون و برمایه به عنوان برادر فریدون بوده باشد. می توان جزء بَرَوَ و برمَ در این دو نام را مترادف همدیگر یا شکلی از همدیگر گرفت. در اساطیر ایرانی پادشاهان بابل بعد از عهد ریموش (مار جهنده) شکست دهنده ابالگاماش (جمشید) پادشاه مرهشی (مرودشت)، تحت عنوان اژی دهاک (مار افعی) یاد شده اند؛ ضحاک (در واقع ضحاکانی) که بنا بر شاهنامه سلطنتش (سلطنتشان) هزار سال بود. یک نام آستیاگ (ایشتیاگو= ثروتمند) به صورت اژدهاک (ثروتمند) نیز که در خبر موسی خورنی مورخ ارمنی عهد ساسانی آمده با اژی دهاک مشتبه شده است. مرگ گاوبرمایۀ اساطیری شاهنامه نیز در رابطه ضحاک بابلی است:

गु f. gu cow

भ्रमायते verb bhramAyate {bhramAya} begin turning round or revolving

भारवाहn. bhAravAha carrier

مطابقت اَبال-گاماش ورهشی با جمشید ناحیۀ فارس

نام اَبال-گاماش پادشاه باستانی ورهشی (مرهشی، مرودشت یعنی دژ شادمانی، وَرِ خوشی) با جمشید "شاه درخشان همزاد جاودانه جوان"، صاحب وَرِ خوشی و جوانی، در هیئت یَمَ خشئته مطابقت دارد:

यम adj. yama twin

khshaeta: brilliant, strong, king

به نظر می رسد اصل بابلی نام اَبال-گاماش نیز به معنی همزاد تاجدار بوده است:

abālu:to bring, agû [AGA]: crown, tiara, māshu:twin

مطابق اساطیر ایرانی در تاریخ مدون باستان نیز پادشاهی خاندان ابال - گاماش (جمشید مرهشی) به دست کوریگالزوی کاسی از خاندان آگوم کاک رمه (اژی دهاکِ کویرینتَ/کرند) بر افتاد تا اینکه خاندان فریدون (کوروش هخامنشی) دو باره آنرا رونق بخشیدند.

جالب است که نام پادشاه اکدی که شکست سختی به ابال-گاماش داده و هفده هزار تن افراد وی را کشته و چهار هزار تن به را به اسیری گرفته بود، ریموش است که به لغت سومری معنی مار جهنده (اژی دهاک= مار افعی) را می دهد:

Ri/Blow-Mush/Snake

نام دریای وروکش می تواند یادگاری از نام واراخشه (ورهشی، پارس دیرین) بوده باشد

لابد پیش از آنکه نام خلیج فارس، دریای پارس باشد به نام، نام قدیمی پارس دریای واراخشه بوده است. از آنجائیکه این نام به تدریج فراموش می شده آن را تصحیف به دریای وروکش (فراخکرت) نموده اند و در اساس نظیر نام دریای مکران و عمان و پارس نام منطقه ساحلی سرزمین واراخشه (پارس) بوده است.

مطابقت شهر و دیار مَرهشی باستان و وَرِنۀ اوستا با مَرودشت

نام مرودشت در نقشه های بطلمیوسی به صورت مرّهاسیوم ذکر شده است که علی الاصول آن صورت یونانی همان نام شهر و دیار مَرهَشی (مرهشیوم) عهد باستان است که سر تعیین مکانش بحثهایی (بدون توافق در نتیجه گیری) شده است.

بنابراین منطقۀ پارس (فارس) در عهد دیرین به نام مَرهشی (پناهگاه شادی) خوانده می شده است. از این روی است که در اوستا به عنوان زادگاه فریدون (کوروش) پارس و عیلام تحت نام واحد وَرِنه (محل نشاط و شادی) آمده است:

आवार m. AvAra (vara) shelter

हास m. hAsa mirth, laugh

بر این پایه خود نام مَرودشت در اساس مُروا (فال نیک، خبر خوش) -دش (دِژ) بوده است. نام اووادی چایا در کتیبۀ بیستون نیز به صورت هَوَئیتی- چایا (پناهگاه شادی و خوشی) متعلق به مرودشت به نظر می رسد:

शेव n. seva (hava) happiness, hava-iti: happiness-method, छाय n. chAya shelter.

مسلّم به نظر می رسد اطلاق نام وَرِنه (سرزمین خوشی) به گیلان از نام اوستایی مَئِذَنه (خوشی و شادی) بر خاسته است که معادل مَزَنه (مازندران) گرفته شده است

در مقالۀ "در جستجوی مرهشی باستان" از ابراهیم مرادی و خداکرم مظاهری می خوانیم:

"بر اساس داده های تاریخی، مرهشی یکی از نواحی پرتنش ایران در هزاره های دوم و سوم ق. م بوده که در بیشتر زمان حیاتش یکی از متحدان مهم ایلام باستان بوده است و نام آن همواره در کنار نام ایلام باستان در کتیبه ها و سالنامه های به دست آمده از میان رودان ذکر شده است. هدف این مقاله تعیین موقعیت جغرافیایی منطقه یا شهر مرهشی است. در مورد مکان مرهشی نظریات متفاوتی وجود دارد؛ براساس داده های مکتوب و نظر اکثر باستان شناسان بایستی در محدودۀ استان ایلام به جستجوی منطقۀ مرهشی پرداخت.

موقعیت مرهشی بر اساس منابع تاریخی

واژۀ «مرهشی» در منابع مختلف به صورت¬های گوناگونی آورده شده است: مرهشی، مارهاشی، ورهشی، مرهشه، ورهشه، ورخشه، باراخشه، واراخشه، وارخاشی، برهشوم، براهشی و باراهشوم. به عنوان مثال، مجیدزاده به صورت وَرَهشه و مَرهَشه (مجیدزاده، 1376: 99، 100، 116-118 و 127) و نگهبان، به صورت باراخشه و واراخشه آورده است (نگهبان، 1372: 508). در منابع تاریخی دقیقاً مشخص نیست که مرهشی اسم یک شهر است یا همانند جنوب میانرودان اسم یک دولت شهر، و یا این که نام یک منطقۀ جغرافیایی با تعدادی مرکز مسکونی. نام منطقۀ مرهشی در متون کهن، همواره در کنار نام ایلام باستان، چه در فهرست فتوحات پادشاهان میانرودانی و چه در سرکشیها و شورش ها علیه میانرودانی ها، ذکر شده است. غالباً چنین به نظر می رسد که مرهشی به انگیزۀ حفظ خود، با ایلام باستان روابط دوستانه ای داشته است. قدیمی ترین سند مکتوبی که در آن از منطقه مرهشی نام برده شده، کتیبه ای طولانی است در بارۀ «لوگل ان موندو» پادشاه تنها سلسلۀ شهر اِدَب، که یکی از سلسله های دوران قدیم میانرودان در حدود اواسط هزارۀ سوم ق. م است. در این کتیبه، نام این پادشاه همراه با شرحی از پیروزی ها و فعالیت های عمرانی او بیان شده است. در شرح پیروزی های این پادشاه، نبرد او با ایلام، مرهشی و گوتیوم نیز ذکر شده است (کامرون، 1372: 22 و مجیدزاده، 1376: 82). در زمان سارگون اکدی (حدود 2279 – 2334 ق. م) زمینۀ مطمئن تری از تاریخ ایلام باستان در دست است. دو کتیبه از زمان سارگن در این زمینه اطلاعاتی را ارائه می دهد. یکی از این کتیبه-ها حاوی جزئیات بیشتری است و با وجود خلاصه بودن آن، اشاره های مهمی در آن به چشم می¬خورد. تمام شواهد موجود در این کتیبه نشان می دهد که ساختار حکومت ایلام باستان بر اتحاد میان بخش های مختلف پایه ریزی شده بود. از مطالب این کتیبه دربارۀ پیروزی سارگون بر فرمانروای مرهشی چنین برمی آید که این ایالت متحد ایلام؛ خود نیز اتحادی از قسمت های گوناگون بوده است. در کتیبه نام فرمانروای مغلوب نیامده، اما نام برادر فرمانروا و نیز نام قاضی مرهشی ذکر شده است. احتمال دارد که پس از شکست، این دو تن با هم حکومت کرده باشند. نکتۀ مهم اینست که مرهشی خود نایب السلطنه ای داشته که پس از پیروزی اکدیها به شخصی به نام «سیدگو» انتقال یافته است. کتیبه دوم سارگون باید پس از مدت ها و گذشت زمانی نسبتاً طولانی از تهیۀ کتیبۀ نخست، در لشکرکشی دیگری از جانب فرمانروای اکد به «شرق سرکش»، نوشته شده باشد. این کتیبه نام چند تن از افرادی را که در کتیبۀ نخست آمده بود، دوباره ذکر می کند که در میان آنها نام نایب السلطنه «سیدگو» نیز به چشم می خورد. از این رو، شخص مذکور می بایست نقش مهمی را در سیاست مرهشی بازی کرده و به عنوان نایب السلطنۀ دست نشانده از جانب سارگون به حکومت رسیده باشد. مهم ترین نتیجه ای که از مطالعۀ دو کتیبۀ سارگون حاصل میشود، اینست که ایلام و همسایه شمال غربی آن مرهشی، مطمئناً اتحادی را با یکدیگر تشکیل داده بودند که در طول هشتصدسال تاریخ بعدی ایلام باستان، پابرجا بوده است (مجیدزاده، 1370: 6- 7). چنین بر میآید که نحوۀ حکومت در کشور ایلام و مرهشی به صورت سیستم فدرال بوده و از نیمۀ دوم هزارۀ سوم تا اواسط هزارۀ دوم ق. م، کشور ایلام بدین شکل اداره میشده است (Henrickson 1987: 211؛ مجیدزاده،1370: 6-7 و نگهبان، 1372: 482). مهم ترین مناطقی که سارگون فتح نموده ایلام، مرهشی و اوان می باشد (مجیدزاده، 1376: 99). سارگون خود را « شاه کیش، فاتح ایلام و مرهشی» لقب می دهد (هینتس، 1371: 82). یکی از نخستین نقاطی که سارگون فتح می نماید، شهر دِر(Der) یا شهر بدره کنونی در کشور عراق، نزدیک به شهر مهران در استان ایلام کنونی است، این شهر مشرف به یکی از معابر خروجی کوههاست (کامرون، 1372: 24 – 25). این مسیر از این دوره به بعد به مهم ترین مسیر برای لشگرکشی ها تبدیل می شود و چه سپاهیان میانرودانی و چه ایلامیها برای تهاجمات خود به طرفین از این مسیر استفاده می نمایند. سابقۀ استفاده از این مسیر به دورۀ سلسله های قدیم میرسد (پاتس، 1385: 141). ریموش (2270- 2278 ق. م) پسر سارگن، در آکد تازه به جای او نشسته بود که شاه «هیشپ راتب» ایلامی و شاه «آبالگاماش» مرهشی از این فرصت برای به هم پیوستن نیروهایشان به منظور برافکندن یوغ خاندان سارگن استفاده کردند. اما پیش از آنکه ریموش بتواند دربارۀ طغیان این کوه نشینان فکری کند، ناچار بود تا طغیان های درون میانرودان را فرو نشاند. وی بعد از فتح دِر، راه خود را در همان مسیر سختی که پدرش یکبار در آن جنگیده بود، به کوهستانهای پشتکوه(1) و به سوی درۀ کرخه گشود (هینتس، 1371: 85). ریموش برای سرکوبی دشمنانش به ایلام لشکرکشی نمود. اگرچه در شرح این لشکرکشی از ایلام نام برده شده است، پیروزی اصلی برای اکدیها در جنگ با مرهشی خلاصه می شد؛ زیرا این محل صحنۀ یکی از بزرگترین جنگهای سارگون، پدر ریموش بود. بنا بر گفتۀ کتیبه های ریموش، سپاهیان ایلام و سرزمینی به نام «زهری» علیه او متحد شدند. رهبری این اتحادیه به دست «ابالگاماش» پادشاه مرهشی بود و سیدگو فرماندار مرهشی او را همراهی می کرد. جنگ در محلی میان اوان و شوش، در ساحل رودخانه ای (احتمالاً کرخه) به نام کابینیت/ کبنیتو/ قبلیتوم در گرفت. نتیجۀ این پیروزی تنها بازپس گرفتن مرهشی از دست ایلامی ها نبود، بلکه ویرانی بعضی از شهرهای ایلامی و برقراری حاکمیت و دریافت خراج سالانه از ایالت ایلام را نیز در پی داشت (مجیدزاده، 1376: 100). متحدان در مقابل ریموش شکست خوردند و از دره ها به سوی دشت شوش رانده شدند. سرنوشت شاه هیشپ راتب، معلوم نیست، لیکن کشورش توسط ریموش به سختی آسیب دید (هینتس، 1371: 85، کامرون، 1372: 24- 27، پاتس، 1385: 163- 169، مجیدزاده، 1370: 6- 7). ظاهراً کتیبه های ریموش بیانگر اینست که وی در منطقۀ مرهشی با نیروهایی متشکل از زهر، ایلام و مرهشی رویارو شده و مرهشی قبل از رسیدن به شوش به تصرف درآمده است. به عبارت دیگر مرهشی در منطقه ای بین دِر و شوش یعنی پشت کوه امروزی در استان ایلام قرار داشته است. رودخانۀ کابینیت ممکن است سیمره (کرخه علیا) باشد و بدین ترتیب بر مکانی در پشتکوه دلالت دارد. نام سیدگو (فرماندهی از مرهشی) و ابل گمش (پادشاه مرهشی) هوری است و ممکن است به مکان مرهشی در شمال اشاره داشته باشد تا شرق شوشان (پاتس، 1385: 144 و 165 و جدول 6 –4)."

معنی نام قصبهٔ فراشبند فارس

فراشبند که آن را به فراش خان (چشمه یا قنات گوارا و دارای آب تازه) نسبت می دهند در معنی فرَش-آو-وند به معنی دارای آب تازه و گوارا می باشد.

مطابقت کوتامبه نقشه های بطلمیوسی با آباده

در نقشه های بطلمیوسی در سمت آباده شهری به نام کوتامبه (دژ آب= آپ-پاده) دیده می‌شود که مطابق خود شهر آباده است:

कुट m. kuTa stronghold

अम्भस् n. ambha[s] wate

معنی محتمل الیپی

نام اِلیپی به صورت الیپَ-که در سنسکریت به معنی منسوب به سگ مترادف نام بودینان مادی و کوتیان (نیاکان لَک ها) است. لذا احتمال دارد نام لَک از تلخیص الیپَکه عاید شده باشد:

अलिपक m. alipaka dog

बुध m. budha dog

kuti: dog

احتمال دارد ماسپیان (دارندگان سگان بزرگ یا کوتیان بزرگ) که در شمار قبایل چادرنشین پارس بوده اند شاخۀ جنوبی این مردم بوده و مطابق ایل شبانکاره باشند که نامشان به صورت سپان-کاره به معنی مردم دارندۀ سگان جنگی است. شول ها (دارندگان توتم شیر و سگ جنگی) اعقاب این مردم به نظر می رسند. آمدن سکاها و کیمریها به الیپی و کشته پادشاه الیپی می تواند باعث مهاجرت آنها به سمت عیلام شده باشد.

مطابقت مَتسیش (ایولائوس یونانی، شهر اشراف) و باتثینا و بستیمه با بوشهر و کازرون و استهبان

نام متسیش (ایولائوس یونانی ) به معنی محل مردم آزاده مطابق نام بوخت اردشیر (شهر ثروتمند آزادگان) یعنی همان بوشهر است که ری شهر (شهر با شکوه) نیز نامیده می شده است. این شهر زمان هخامنشیان مرکز تجارت برده داران بابلی در پارس بوده است:

maetha: house

sishaya: liberal

نام باستانی تر بوشهر یعنی لیان هم را در سنسکریت-اوستایی می توان به همان معنی متسیش (محل نیکان) گرفت:

लय m. laya house

yana: favor

چنانکه گفته شد نظر به بازار برده های خارجی بودن بوشهر در عهد اسلامی شهر متسیش (ایولائوس) می تواند همین بوشهر بوده باشد. جزء بوخت (رها) در بوخت اردشیر (شهر آزادگان دارای کالای برده، بوشهر) مترادف بوج (رها) در بوجیشیه به دو معنی متضاد آزاده و برده است:

भुजिष्य m. bhujishya slave

भुजिष्य adj. bhujishya free

بر این اساس که شهریگان به معنی برده و بنده بوده، خود بوشهر یعنی محل بودن بردگان. نظیر بیشاپور که به معنی محل بودن و سکونتگاه شاپور بوده است.

واژۀ ری در اوستا با اندکی اختلاف در تلفظ سوای معنی با شکوه به معنی خوار و حقیر است. لذا منظور از ریشهر در مقام بوشهر و بندر طاهری (تاروای باستانی، محل دژ) سوای شهر با شکوه می تواند شهر فروش بردگان (مردمِ طبقه خوار) هم بوده باشد.

مطابقت کازرون با باتثینا:

نام باتثینا در نقشه های بطلمیوسی در معنی محل کارگران مطابق منطقه کازرون است که منطقه گازران پارچه بافی بوده است.

भट m. bhaTa mercenary

ولی نام شهر بستیمه هم که در گلنبشته های باروی تخت جمشید آمده و شباهتی به باتثینا دارد، در معنی بسیار نیرومند یاد آور نام استهبان (محل دارای باروی نیرومند) است:

भू adj. bhU being

stamhma: strong

مطابقت هفت کمالگان دیو ایران قدیم با هفت گالّو دیو سومری

دیوهای کَماله یا کَماله‌ دیوان یا کَمالگان در مزدیسنا هفت دیو اصلی و از نخستین آفریدگان اهریمن هستند، در برابر آفریده‌های اورمزد. اینان به ترتیب آفرینششان اکومن، اندردیو، ساوول، ناگهیس، ترومد دیو و تریز و زریز نام‌ دارند.صورت عربی نام توراتی گُلیات (پشته، غول) یعنی جالوت نیز از کلمهٔ گالّوت به معنی غول بیرحم به نظر می رسد.نام هفت کماله (به لغت سامی یعنی منسوبین به رسایی و بزرگی، به لغت سنسکریت یعنی صحرایی [غول بیابانی] ) به وضوح مطابق هفت گال-لو (بزرگ انسانها، غولان) هستند:

Gallu demons hauled unfortunate victims off to the underworld. They were one of seven devils (or "the offspring of hell") of Babylonian theology that could be appeased by the sacrifice of a lamb at their altars.

A depiction taken from an ancient Sumerian language cylinder seal showing the god Dumuzid being tortured in the Underworld by gallas

مطابقت فروهرها با آنوناکی های بابلی

ماه فروردین در تقویم بابلی متعلق به آنو (خدای آسمان) است. او فرزندان نیمه خدا-نیمه فرشته خویش یعنی آنوناکی ها را که تعداد شان غالباً 50 تا ذکر میشود به مأموریت به جهان فرودین می فرستد (لابد در همان روز 19 فروردین که جشن فروردین و هنگام نزول فروهرها است). لذا به نظر می رسد بین نام فروهرها و آنوناکی ها ارتباطی موجود است. اگر این طور باشد مفهوم فروهر از باورهای بابلی وارد سنن ایرانی شده است. پرَوَرَ (فروهر) در سانسکریت مانند آنوناکی های بابلی به معنی از نژاد و تبار عالی است.

Akkadian cylinder seal dating to c. 2300 BC depicting the deities Inanna, Utu, and Enki, three members of the Anunnaki

مطابقت شهر سنندج با سیسرتو و بیت سانگی تویی باستانی

از مطابقت سه نام کهن سنندج یعنی سیسر و سیسرتو منابع آشوری و سنه (سنندج) با هم می توان بدین نتیجه رسید که سنه و سیسرتو به معنی محل دارای آب جاری و سنه دژ/ سنندج به معنی دژ محل آب همواره جاری بوده است. سناباد مشهد هم محل جاری کردن آب (غسل و شستشوی) بوده است. از ریشۀ اوستایی sna (جاری کردن آب و غسل دادن). به نظر می رسد نام بیت سانگی/ سانگی تویی (سَنگه-تویی، محل تجمع آب جاری) نیز در کتیبه های آشوری متعلق به سنندج بوده باشد:

सङ्ग m. sanga union. तोय n. toya water.

स्नान n. snAna washing, bathing.

शाय adj. sAya abiding, स्रुत adj. sruta flowing.

بنابراین شباهتی به نام تویسرکان دارد: تویسرکان مطابق بیت تزّکی (تَوَ-اوسَ-کی) کتیبه‌های آشوری به معنی محل چشمه جاری نیرومند است.

به گفتۀ این خرداد به و قدامه، در گذشته به جای شهر کنونی سنندج، شهری به نام سیسر وجود داشته است. چنانکه گفته شد منابع کهن آشوری در حدود شهر سنندج کنونی از شهری به نامهای سیسرتو (سیسرتی-او= دارای آبهای روان) و بیت سانگی/سانگی تویی (محل تجمع آب جاری) در بین آبدادانا (بیجار) و بیت هامبان (کرمانشاه) و بیت کاپسی (ملایر) نام برده اند که یاد آور نامهای کهن سنندج یعنی سیسر و صد خانیه (صد چشمه) هستند:

स्नौति verb 2 Par snauti { snu } flow.

सिसर्ति verb 1 sisarti { sR } flow, run, go, move.

به قول دوستمان ماجد گرامی نام کوه آویەر که مشرف بە شهر سنه است، به معنی آب دهنده است.

نام و نشان مناطق کهنی در کردستان

در نزهة القلوب حمدالله مستوفی از شهرهای خفتیان (هَودیان سمت رواندوز) ، دربند تاج خاتون (سرپل خاتون بتلیس)، دربند زنگی (نزدیکی قصبه مرزی دروله بانه) ، دزبیل (بیله ور سمت کامیاران) ، دینور (در شرق کرمانشاه) ، سلطان آبادچمچمال (در سمت سلیمانیه) ، شهرزور (حلبچه در سمت سلیمانیه) در سوی کرمانشاه یاد شده است.موساسیر (آردینی) همان شهر رواندوز کردستان عراق استدر متن آشوری سنگ نبشته کله شین موساسیر (محل ذوب فلز) به جای نام اورارتویی آردینی است که آنرا به درستی با رواندوز (محل روان کردن مادۀ مذاب) مطابقت داده اند.

معنی نامهای شهر بتلیس (بدلیس)، آمِد، درسیم و موش و کرکوک

احتمال دارد در آن سمت نام شهر دیاربکر (منطقۀ مس) از ترجمۀ نام قدیمی آن آمِد (در معنی دارای مِس فراوان) بدست آمده باشد. نام ناحیۀ درسیم به معنی دارای دروازۀ نقره ای و نام منطقۀ موش در سنسکریت به معنی دارای کورۀ ذوب فلز است.نام ایرانی/ارمنی شهر بتلیس/بدلیس یعنی باغیس (بغ-ایس) به معنی محل پرستش خدا است. هیئت آرامی نام شهر بدلیس به صورت بیت دلیلو-ایس هم معنی محل پرستشگاه را می دهد.

نامهای مختلف کرکوک یعنی آراپخا و کرکوک و گرمکانِ (محل چشمۀ مادۀ گرم کنندۀ) آن جملگی اشاره به مخازن نفت و قیر کرکوک دارند. پس از سرنگونی دولت آشور، منطقهٔ پیرامون کرکوک به نام «کورکورا» معروف شد. گفته میشود این نام به نام بابا گُرگُر که امروزه نام چاه‌های نفت کرکوک است، در پیوند است.معنی نام دهوکاز آنجایی که نام شهر دهوک کردستان در منابع آسوری به شکل نوهَدرا (جایگاه فرمانروا) آمده است؛ لذا شکل اصلی نام دهوک در اساس دِهوکَ (جایگاه فرمانروا) است.

فسا (پَسا) به معنی شهر سه ضلعی

حمدالله مستوفی در نزهة القلوب می آورد: " شهر فسا را فسا بن طهمورث دیو بند ساخته بود. خراب شد. گشتاسب بن لهراسب تجدید عمارتش کرد و نبیره اش بهرام بن اسفندیار به انجام رسانید، ساسان نام کرد و در اوّل مثلث بود. به عهد حجاج بن یوسف ثقفی عاملش آزاد مرد به فرمان او آن را از آن شکل بگردانید..."

با توجه به شکل مثلثی کهن فسا در قسمت اخیر این گفته، می توان نتیجه گرفت که ساسان مذکور نیز در اصل سه سان (دارای شکل سه گونه) بوده است. بر این اساس نام فَسا (پَسا) در اصل به مفهوم پَی-سه (سه پِی، سه ضلعی) بوده است.

معنی دالکی و اقلید و سجاس

مطابقت دالکی با اخشین باستانی

نظر به نام قدیمی رود دالکی یعنی اَخشین (آو-خشی-ین، منسوب به آب نیرومند) و اینکه اخشین در معجم البلدان نام شهری در سمت فارس ذکر شده است، معلوم می‌گردد شهر اخشین همین شهرک دالکی کنونی بوده است. بر این اساس نام شهرک دالکی ترکیب دال (درو اوستایی، خارا و سترگ و نیرومند) و کی (چشمه زار و رودخانه) بوده است. در مجموع یعنی شهر دارای آب نیرومند.

مطابقت اقلید با آذرگارتا

پاره ای باستان شناسان گفته اند شهر اقلید همان آذرگارتا (تختگاه آتش مقدس) است که مرکز تربیت اسبان جنگی کورش به شمار می آمده است. مسلم به نظر می رسد خود نام اقلید از تلخیص و تغییر و تبدیل خود آذرگارتا عاید شده است. حرف ر ساکن اول علی القاعده افتاده و حرف ذ در حرف گ ادغام شده و حرف ر دوم و ت تبدیل به ل و د گردیده اند و آذرگارتا مبدل به اَگلید (اقلید) شده است.

حمدالله مستوفی در نزهة القلوب به همراه اقلید از شهر سرمق به عنوان محل زرد آلوی صادراتی به غایت نیکو شیرین یاد کرده که بر این اساس نام آنجا بر گرفته از سورَ-میوَگ (دارای میوهٔ شیرین) بوده است.

معنی شهر و کوه سجاس بین زنجان و تکاب

نظر به اینکه کوه سجاس محل با شکوه مدفن مغولان در سمت تخت سلیمان بوده است، لذا به نام سجاس می توان ترکیبی از سَهه (با شکوه) و گاس (جا) قائل شد. حمدالله مستوفی در آن سمت از مناطق جرود و انجرود نام برده است که می توان به معنی دارای رود گرم (یا تلخ) و دارای رود باریک گرفت.

The etymology of Irland (Ériu, Erin, Hibernia, and Iverni)

The etymology of Irland (Ériu, Erin, Hibernia, and Iverni)

"Gh" in Irish Like "ch" but based on a "g" sound gh= Eng. "y", then the Celtic word rain (grain) could be pronounced yrain (Erin).

The etymology of Hibernia

havre: oat, wiktionary

From Old Norse hafri, from Proto-Germanic *habrô, from Proto-Indo-European *kapro-.

The cultivation of oats is particularly suited to Ireland's climatic conditions and therefore oatmeal became a staple food of the Irish from prehistoric times until the seventeenth century.

کرکوک به معنی محل مخازن نفت است

پلوتارک در شرح حال اسکندر می نویسد هنگامی که اسکندر از کشور بابل می گذشت در یکی از شهرهای اکباتان مردم برای خوش آمد اسکندر نفت را روی جاده ها می ریختند و آتش می زدند تا شعله های فروزان آن موجب مسرت اسکندر گردد. اشاره پلوتارک به ناحیه نفت خیز کرکوک است که از آن به نام اکباتان (محل تجمع مادها) یاد می کند.چون نامهای آراپخا و کرکوک و گرمکانِ (محل چشمۀ مادۀ گرم کنندۀ) آن جملگی اشاره به مخازن نفت و قیر کرکوک دارند. پس از سرنگونی دولت آشور، منطقهٔ پیرامون کرکوک به نام «کورکورا» معروف شد. گفته میشود این نام به نام بابا گُرگُر که امروزه نام چاه‌های نفت کرکوک است، در پیوند است.

घर्घर m. gharghara fire of chaff

مطابق لغت نامه اکدی-آسوری:

kīru (1) [GIR4 : ] (Sumerian origin): an oven , a kiln especially for bitumen

kug[urû] : [Professions] granary supervisor

araḫḫu : [Country → Agriculture] granary, storehousepâqu: D. to compress

معنی نام دُرودزن

به ظاهر در نقشۀ بزرگ استان فارس در جنوب قصبه درودزن، رود کُر به موازات یک شاخۀ آن دیده میشود و این بیانگر آن است که دُرودزن در اساس دو رود گان بوده است یعنی محل منسوب به دو رودخانه.

امّا نام کوه زَنَ (زَئنه) کنار دُرودزن در اوستا به معنی محل نگهبانی است. بر این پایه دُرود- زن در اصل دروت-زَن بوده است یعنی دارای محل نگهبانی سالم و استوار.