معنی نام کوههای جودی قرآن و آرارات تورات

نام کوه محل توقف کشتی اساطیری نوح که در قرآن کوه جودی آمده و خود با کوه باستانی نیسیر (محل نجات)/کی نیپا (پناهگاه) مطابقت داده شده است، به صورت گودی در زبانهای ایرانی به معنی پناهگاه بوده است. چون نام کنونی جودی اصلی در سمت سلیمانیه را گود-رون آورده اند که خود این هم در زبانهای ایرانی معنی محل پناهگاهی را می دهد:

ki: place (or chya: mountain)

निप adj. nipa protecting

gud[a]: to shelter

run: place

Mount Nisir (also spelled Mount Niṣir, and also called Mount Nimush), mentioned in the ancient Mesopotamian Epic of Gilgamesh, is supposedly the mountain known today as Pir Omar Gudrun (elevation 2588 m (8490 ft.)), near the city Sulaymaniyah in Iraqi Kurdistan. The name may mean "Mount of Salvation".

دیاکونوف در تاریخ ماد در باب این کوه آورده است: "آشورناسیراپال در نبرد با نور-آداد به مرکز زاموآ (سمت سلیمانیه و حلبچه و سنندج) نفوذ کرد و نور-آداد به روش دیرین به کوهها پناه برد. آشور ناسیراپال تا کوه نیسیر (محل نجات) به زبان لولوبی کی نیپا (پناهگاه)، به پیش راند. بنا به روایات آشوری و بابلی کشتی نوح (اوتناپیشتیم) بعد از توفان بر این کوه متوقف گشت. این کوه را به ویژه با کوتیان مربوط می دانستند."

نامهای کوه آرارات (آرارات و حارث) را به صور آرارَ-ته (کوه خدای جنگ) و حارث (شیر) می توان به معنی کوه ایزد جنگ (خالدی شیر سوار) گرفت که همان کوه ماسیس ارامنه (کوه بزرگ) است. معلوم میشود نامهای حارِث و آرارات و اَرِزوره بوم اوستا (محل خدای جنگ) برای آن اصیل بوده و کوه مقدس اورارتوئیها به شمار می رفته است ولی نام آرارات ربطی با اوتناپیشتیم (نوح) نداشته است. در اساس اسطورهٔ اوتناپیشتیم (نوح) متعلق به کوه نیسیر (گودرون) دورتر در جنوب بوده است که به سبب تقدس فراوان منطقه ای کوه آرارات، آن در تورات به جای کوه نیسیر (گودرون) آورده شده است ولی اصل آرارات منظور تورات همان کوه گودرون سلیمانیه (جودی قرآن) بوده است که نه به معنی کوه خدای جنگ بلکه به معنی محل نجات و محافظت است. نام آرارات در معنی کوه خدای جنگ (خالدی) در اوستا و کتب پهلوی اَرِزوره بوم (محل خدای جنگ) و قلهٔ آن مرکز تجمع دیویسنان و آدمکشان، در سمت روم ذکر شده است:

अरर m. arara war

थ Tha . a mountain

کوه موسوم به کوه جودی در جنوب ترکیه و منطقهٔ آن (جِزره) ربطی به کوه جودی تاریخی اصلی (گودرون) درسمت سلیمانیه نداشته و تاریخچه و قداست اسطوره ای کهن خاصی را دارا نبوده است: جزیرۀ ‌ ابن‌عمر (به‌ ترکی‌ جزیرة ‌بن‌ عمر یا جِزره‌)، شهری‌ مرزی‌ بین‌ ترکیه‌ و سوریه‌. امروزه‌ این‌ شهر در جنوب‌ ولایت‌ ماردین‌ ترکیه‌ واقع‌ است‌. اولین‌ کسی‌ که‌ آن‌ را آباد کرد حسن‌بن‌ عمربن‌ خطّاب‌ تَغلبی‌ (متوفی‌ ح 250) بود (یاقوت‌ حموی‌، ذیل‌ مادّه‌) که‌ نام‌ جزیره‌ نیز از نام‌ وی‌ گرفته‌ شده‌ است‌ (لسترنج‌، ص‌ 93). حمداللّه‌ مستوفی‌ (ص‌ 103) بنای‌ شهر را به‌ اردشیر بابکان‌ نسبت‌ داده‌ است‌. آرامیها این‌ شهر قدیمی‌ را جزارت‌ کردو [جزیره‌ قوردو] می‌نامیدند که‌ این‌ نام‌ در متون‌ مسیحی‌ سده‌های‌ شانزدهم‌ و هفدهم‌/ دهم‌ و یازدهم‌ موجود است‌. آن‌ را با بازَبْدی‌'/ بازبدا قدیمی‌، که‌ اسکندر کبیر در آنجا از رود دجله‌ گذشت‌، یکی‌ دانسته‌اند و بعدها، به‌ قول‌ آمیانوس‌ مارسلینوس‌ ([مورخ‌ یونانی‌ تاریخ‌ روم‌]؛) وقایعنامه‌ (کتاب‌ بیستم‌، هفدهم‌، یکم‌)، یکی‌ از نقاط‌ مهم‌ پیشروی‌ رومیها شد.جزیرۀ‌ ابن‌عمر، در دیار ربیعه‌ (15 37 عرض‌ شمالی‌ و َ5 42 طول‌ شرقی‌، در ارتفاع‌ چهارصد متری‌)، در حدود 125 کیلومتری‌ پایین‌دست‌ رود بهتان‌سو/ بوتان‌، در مغرب‌ کوه‌ جودی‌ واقع‌ است‌. در این‌ بخش‌ از رود بهتان‌سو، فاصله ‌ بین‌ دجله‌ و فرات‌ به‌ بیشترین‌ حد خود می‌رسد. شدت‌ جریان‌ رود دجله‌ با خارج‌ شدن‌ از تنگه‌های‌ توروس‌ و وارد شدن‌ به‌ قسمت‌ علیای‌ جزیره‌ که‌ دشت‌ است‌، کاهش‌ می‌یابد. شهر در خمیدگی‌ این‌ رود بنا شده‌ است‌.