اصحاب سبت قرآن در واقع اشاره به مردم و خرسان سمت قطب شمال بوده است

اصحاب سبت که در سورۀ اعراف قرآن یاد شده است، مربوط به قطب شمال است. چه سپتن تریونال رگیون و سپتن تریو به ترتیب در لاتین به معنی محل هفت ورزاو، نماد قطب شمال و هفت ستاره پرنور خرس بزرگ و خرس کوچک قطبی در نجوم هستند. و در روایات اساطیری اسلامی این اخبار سرزمین سمت روسیه (روشیه، یعنی سرزمین بیشه ها) و هفت ستاره نماد قطب شمال را که از قدیم در هم آمیخته در نظر گفته میشده اند، تحت نام سرزمین اصحاب سبت در سمت ایله (سرزمین بیشه ها) آمده است و تصور شده است که این مردم این منطقه خرسان ماهیخوار قطبی به سبب ماهیگیری در روز شنبه (سبت) بر اثر غضب خداوندی به بوزینه تبدیل شده اند. ولی در واقع سبت در اینجا صورتی از همان سپت لاتینی به معنی هفت بوده و از بوزینگان ماهیگیر مذکور در اساس خرسان شمالی و قطبی و از سرزمین ایله (بیشه ها) همان روسیه (روشیه، به روسی یعنی سرزمین بیشه ها) و مردم روس (به زبانهای اسلاوی به معانی خرس و بیشه) مراد بوده است که در اوستا تحت نام وئوروبرشتی یعنی سرزمین بیشه های گسترده ذکر شده است.

در سایت الجمعه امام جمعه بابلسر در باب روایات قرآنی مربوط به اصحاب سبت می خوانیم: بسم الله الرحمن الرحیم اصحاب سبت و اسئلهم عن القریة التّی كانت حاضرة البحر اذ یعدون فی السّبت اذ تأتیهم حیتانهم یوم سبتهم شرّعا و یوم لا یسبتون لا تأتیهم كذلك تبلوهم بما كانوا یفسقون. واز آنها درباره ی (سرگذشت) شهری كه در ساحل دریا بود سؤال كن و (به خاطر بیاور) هنگامی را كه آنها در روز شنبه تجاوز (و طغیان در برابر قانون الهی) می كردند همان هنگام كه ماهیانشان روز شنبه (كه روز تعطیل واستراحت آنها بود) آشكار می شدند اما در غیر روز شنبه به سراغشان نمی آمدند این گونه آنها را به چیزی آزمایش كردیم كه در برابر آن نافرمانی می نمودند. اعراف-163 سبت یعنی چه؟ سبت در لغت به معنی تعطیل عمل برای استراحت است و روز شنبه را از این جهت یوم السبت نامیده اند زیرا كه قوم یهود در این روز كسب وكار خود را تعطیل كرده و به استراحت می پردازند. و اما داستان عبرت انگیز اصحاب سبت در این آیه و همچنین آیاتی دیگر از قران مجید همچون آیات 65 سوره ی بقره 47و154 سوره ی نساء و 124 سوره نحل صحنه ی دیگری از تاریخ پر ماجرای بنی اسرائیل كه مربوط به جمعی از آنهاست كه در ساحل یكی از دریاها (احتمالا دریای احمر) در بندری به نام ایله (كه امروز به بندر ایلات مشهور است) زندگی می كردند بیان شده است عده ای از قوم یهود كه در كنار دریا زندگی می كردند یكی از مهم ترین راه های كسب و كارشان صید ماهی از دریا بود و گویا به خاطر تعطیل مستمری كه قبلا در روز شنبه در میان آنها معمول بود ماهیان در آن روز احساس امنیت بیشتری می كردندو در این روز بر روی آب ظاهر می شدنداما در روزهای دیگر كه صیادان در تعقیب شان بودند به اعماق آب فرو می رفتند این موضوع خواه جنبه طبیعی داشته باشد و یا یك جنبه ی الهی و فوق العاده وسیله ای برای امتحان و آزمایش این گروه شد. در هر صورت فرمانی از طرف پروردگار توسط پیامبرشان ابلاغ شد كه در روز شنبه هیچ كس حق صید ماهی ندارد اما دنیا پرستی بر آنها غلبه كرد و از فرمان الهی سرپیچی كردند. چگونه دست به گناه زدند؟ در اینكه قانون شكنی را از كجا آغاز كردند بین مفسران گفتگوست اما از بعضی روایات چنین استفاده می شود كه نخست دست به حیله ی به اصطلاح شرعی برای توجیه عمل خود زدند بدین صورت كه با حفر حوضچه هایی فرعی در كنار نهرهای آب در روز شنبه ماهی ها را به این حوضچه ها هدایت می كردند و بعد راه ورودی را می بستند و سپس در روزهای بعد آنها را شكار می كردند و به خیال خودشان می گفتند خدا گفت در روز شنبه صید نكنیم ما نیز در روز شنبه صید نكردیم بلكه فقط ماهی ها را در حوضچه ها محاصره كردیم كم كم به آنجا رسید كه در روز شنبه تور ها و قلاب های خود را به آب می انداختند و در روز های دیگر بیرون می كشیدند و در آخر كارشان به جایی رسید كه دیگر به طور علنی و بدون هیچ توجیهی در روز شنبه به صید مشغول می شدند لزوم و وجوب امر به معروف و نهی از منكر بر همه ی افراد جامعه. هنگامی كه آن جمعیت بنی اسرائیل در مقابل این آزمایش الهی قرار گرفتند سه گروه شدند. گروه اول كه اكثریت را تشكیل می دادند به مخالفت با این فرمان الهی برخاستند. گروه دوم كه اقلیت كوچكی بودند شروع به امر به معروف و نهی از منكر كردند و در برابر گروه اول به وظیفه خود عمل نمودند. گروه سوم انسان های بی تفاوت و ساكتی بودند كه نه با گناه كاران همراهی می كردند و نه به وظیفه ی خود عمل می نمودند. چه كسانی رهایی یافتند ؟ از ظاهر آیات استفاده می شود كه تنها گروه دوم از سه گروه مورد اشاره نجات یافتند و به عذاب الهی گرفتار نشدند این گروه كه دیدند پند و اندرزهای آنها اثری ندارد اعلام كردند كه ما از شهر خارج می شویم اما دو گروه دیگر در شهر ماندند. درست در همان شبی كه گروه دوم از شهر خارج شدند عذاب الهی نازل شد و آن دو دسته ی دیگر را گرفتار كرد. مجازات اصحاب سبت چه بود؟ فلمّا عتوا عن ما نهوا عنه قلنا لهم كونوا قردة خاسئین و هنگامی كه در برابر فرمانی كه به آنها داده شده بود سركشی نمودند به آنها گفتیم به شكل میمون هایی در آیید و طرد شوید. اعراف-166 همانطور كه در این آیه بیان شده است این قوم مسخ شده به شكل بوزینه هایی در آمدند و بعد از مدتی نیز هلاك و نابود شدند. چند نكته مهم در داستان اصحاب سبت امر به معروف و نهی از منكر بر همه ی افراد جامعه واجب است. طبق برداشتی كه از این آیه می شود داشتن یا نداشتن اثر در امر به معروف و نهی از منكر شرط نیست زیرا هر چند امر به معروف و نهی از منكر انسان های پاك در این قوم اثر نداشت اما در نهایت گروه بی تفاوت نیز دچار عذاب الهی شدند(ظاهرا دلیل این گروه برای عدم انجام وظیفه اثر نداشتن آن بوده است). متوسل شدن به حیله های به ظاهر شرعی در نزد خداوند متعال به طور كلی مردود و غیر قابل پذیرش است توسل به این حیله موجب تجری و گستاخی انسان و كوچك شدن گناه در نظر انسان می شود و او را به ورطه ای می كشاند كه دیگر به طور علنی و بی پرده دست به گناه می زند. آیة الله مکارم شیرازی تفسیر نمونه ج 6 ص 417-428.