ارتباط عنوان ابن سینا با سئنَ

سَ-اینَ به سنسکریت به معانی سرور دانش و سرور آسمانی است:

स [sa] n. knowledge

इन m. ina lord

स [sa] air , wind

इन m. ina lord

عطار در تفسیر رسالهٔ الطیر ابن سینا به سئنَ (سیمرغ، مرغ/مرغان دانا) پرداخته است و این را می توان بدان تفسیر کرد که عنوان ابن سینای وی از سر تخلص او به حکیم سئنَ اوستایی بوده است نه به سبب جدّ سوم یا هفتم سینا نامی که بر وی قائل شده اند:

هنگامی که از واژه «سَئِنَ» در اوستا (بدون ترکیب با مرغو) استفاده شده، می‌تواند ارجاع به یکی از حکیمان اساطیری بزرگ زرتشتی (آنزو سومریان، دانای آسمانی) باشد که بنا به فقرهٔ ٩٧ فروردین اوستا با صد پیرو در این جهان به سر برد و بنا به کتاب پهلوی دینکرد صد سال پس از زرتشت به دنیا آمد و دویست سال پس از آن در گذشت و در ترویج دین زرتشتی کوشید. شهرت سَئنِ حکیم به حکمت و دانایی قطعاً یکی از عوامل اصلی تعبیر سیمرغ به دانایی و حکمت در فرهنگ ایرانی است. در فروردین‌یشت (کرده بیست و چهارم، بند 97) از این حکیم چنین یاد شده است: «فروهر پاکدین سَئِنَ پسر اهوم ستوت را می‌ستائیم. نخستین کسی که با صد پیرو در این زمین ظهور کرد» (پورداوود،1347: ج2، 82). پورداوود در شرح این سئن، او را همان حکیم بلندمرتبه زرتشتی و سئن را دقیقاً به معنای سیمرغ می‌داند.

چگونه حسین بن عبدالله «ابن سینا» شد؟

حسین بن عبدالله معروف به ابوعلی سینا در ۹۸۰ میلادی در اَفشَنه، در نزدیکی بخارا به دنیا آمد و در ۱۰۳۷ میلادی در همدان درگذشت. درباره زندگی و آثار ابوعلی سینا زیاد گفته و نوشته شده است. اما شاید تا کنون به پرسشی درباره او زیاد پرداخته نشده باشد و آن این که نام حسین بن عبدالله چگونه تبدیل به ابن سینا یا ابوعلی سینا شده است، حال آن که نام هیچ یک از اجداد حسین بن عبدالله، سینا نبوده است. از طرفی وی فرزندی هم نداشته است که ابوعلی نام بگیرد.

به قول دکتر پرویز شهریاری، هیچ یک از اجداد حسین بن عبدالله نام «سینا» نداشته اند و در دایرهٔ المعارف ها معمولا تا جد ششم او را بر می شمرند و در مورد جد هفتم می نویسند گویا «سینا» بوده

است. ما امروزه هم با وجود این همه نوشتار ممکن است جد هفتم خود را نشناسیم چگونه می توانیم قرن ها پس از ابن سینا جد هفتم او را شناسایی کنیم؟ در مورد كنيهٔ «ابن سينا» كه مشهورترين معرف اين طبيب پرآوازه به معنی پسر سينا (پور سينا) است، بايد گفت كه گرچه در فرهنگ‌های مختلف «سينا» را نام پدر، پدربزرگ، جد دوم، جد سوم و... اين دانشمند نوشته‌اند، اما واقعيت اين است كه هيچ‌يك از اجداد او نام «سينا» نداشته‌اند و به عقيده محقق و رياضيدان معاصر زنده‌ياد دكتر پرويز شهرياری (و استاد پورداود): «برخی فرهنگ‌ها چون درمانده‌اند تا چند پشت، اين انديشمند را اسمهايی گذاشته‌اند و پشت آخر را گفته‌اند سينا كه هيچ مبنايی ندارد.» به نظر دكتر شهرياری، سابقه اسمی «سينا» مربوط به صورت قديمی تر آن «سئنه» پزشك مشهوری در ايران باستان مي‌باشد كه حدود 700 سال قبل از ميلاد در هگمتانه (همدان امروزی) مي‌زيسته و از چنان شهرتی در پزشكی برخوردار بوده كه پس از مرگ، نامش تبديل به اسطوره شده است؛ اسطوره‌ای كه به شاهنامه نيز راه يافته و كلمه «سيمرغ» از همين اسم گرفته شده، پرنده اساطيری كه نماد پزشك و حكيم چاره‌ساز است. دكتر شهرياری می گويد: «درست همان ‌طوری كه كسی را كه در دريا كار می كند، فرزند دريا می گويند.