در باب ارتباط شب یلدا با ایزد مهر

نام شب یلدا به طریق زبانهای مختلف با نام مهر ایزد خورشید و گرما گره خورده است: یلدا در زبان سریانی به معنی زایش ایزد خورشید (مهر) است. اگر یاریلودا را ریشه نام یلدا بگیریم در این صورت آن به معنی شب آفرینش ایزد بهار و تابستان یاریلو (ایزد مهر در نزد اسلاوها) میگردد. معادل ایرانی-اسلاوی دیگر آن میلادا یعنی شب آفرینش میر (میل، مهر) میباشد. آلترناتیو ایرانی یلدا طبق قاعده تبدیل حرف "ر" به "ل" در پهلوی همان یار-دا یعنی تقسیم سال است. نامهای اسلاوی بوگومیل (خدا دوست یا پرستنده خدای دوستی) و تشابه آن با مهرپرستی نشانگر آن است که ایزد مهر با نامهای میر (ایزد صلح) و میل (ایزد دوستی) و بیلوبوگ (ایزد سفید و روشن) نزد اسلاوها معروف بوده است. بوگومیلهای بوسنی اعقاب مهرپرستان سئورومتی بوده اند. نام لاتینی ژرمنی یول (یولا) را به معنی پسر خدا گرفته اند. از آنجایی که این روز مصادف همان یلدای ایرانی است و یلدا در لغت سریانی به معنی میلاد[ایزد خورشید] است لذا می توان تصور کرد ایرانیان بر آن نام "یائیری دا" موسم آفرینش [ایزد مهر] را اطلاق میکرده اند که با تجسم طفولیت خورشید آن هنگام یعنی کوتاهترین روز سال همخوانی دارد. یائیری دا می توانست در زبانهای ایرانی میانه به صورت یالدا و یلدا تلفظ گردد.