پااُروه شاعر کشتی شکسته یا پااورُوَ کشتی ران ماهر؟

Mojtaba Doroodi‎ اسطوره و آیی Myth and Ritual

یکی از داستانهای اوستایی که در آبان‌یشت به گونه‌ی موجزی بدان اشاره رفته است؛ داستان پااُروه شاعری کشتی شکسته است که گرفتار امواج سهمگین دریایِ رنگها می‌شود و فریدون به نیرویِ افسون او را به شکل کرکسی به پرواز درمی‌آورد . او پس از سه‌ شبانه روز پرواز در آسمان با درخواست و نذر به درگاه ایزدبانو اردویسور آناهیتا از حمایت این ایزدبانو برخوردار می‌گردد و به زمین اهورا آفریده فرود می‌آید. گفته شده است این تنها روایت اوستایی است که در آن به نیروی سحر و افسونِ فریدون اشاره شده است. اختصار کلام در این روایت آبان‌یشت(بندهای61-66) خود نشانی است که مردمان دورانِ اوستایی با این داستان آشنا بوده‌اند. هرچند که امروزه نمی‌توان به اصل و شرح کامل داستان پی‌برد امّا همان میزان اندک نیز از منظر روایت اسطوره‌ای آن بسیار درخورِ توجه است. آونویسیِ متن اوستایی و ترجمه‌ی بند61 از قرار زیر است:

آوانویسی:

tąm yazata pāuruuō yō vifrō nauuāzō yaṯ dim usca uzduuąnaiiaṯ vǝrǝɵrajå taxmō ɵraētaonō mǝrǝɣahe kǝhrpa kahrkāsahe.

ترجمه:

او را پرستید، پااُروه، شاعر کشتی شکسته هنگامی که او را در بالا به پرواز درآورد فریدونِ تهمِ پیروزگر به پیکر مرغ کرکس

منبع: آبان‌یشت به کوشش چنگیز مولایی

Javad Mofrad

تصور شخصی من این است که پااوروَ (در معنی نخستین جایگاه) در واقع اشاره به مسیر قبلی رودخانه های دجله و فرات است که کوروش برای فتح بابل به وسیله قایقرانها مسیر آنها را تغییر داد تا سپاهش از مجرای آنها وارد شهر بابل بشود. ولی در اوستا پااوروَ را به معنی دیگر آن "زمان نخستین بخش شب یا نخستین بخش روز" گرفته اند و این اسطوره را ساخته اند. تصور میکنم نامهای اوستایی و شاهنامه ای ثراتئونه و فریدون در معنی پناه دهنده (یا سیلابی) و آباد کننده (یا سیلابی) متعلق به همان کوروش یعنی محافظت کننده (یا سیلابی) است. نام پااوروَ (در معنی نخستین جایگاه) با نام آگردات متعلق به کوروش به معنی مخلوق مقدم و برتر همخوانی دارد. در فقره 68 آبان یشت در رابطه با پااوروَ از رود رنگها (رود تند و سیلابی، دجله) هم یاد شده است. استاد پورداود به جای "پااورو شاعر کشتی شکسته"، "پااورُوَ کشتی ران ماهر" آورده است. ویفرو اوستایی در گزارش استاد پورداود از ویبهرو سانسکریت به معنی ماهر و در ترجمه چنگیز مولایی از ویپرو سانسکریت به معنی شکسته گرفته شده است.