معنی ببر بیان

در شاهنامه از جانور درنده ای به نام ببر بیان صحبت میشود که رستم از پوست آن برای خود خفتان جنگی درست نموده بوده است. قبلاً آن را ببر درخشان معنی کرده و اخیراَ تصور نموده ام که منظور بَبرَ (جند بید ستر) است. ولی کار برد شاهنامه از درندگی ببر بیان ما را رهنمون میگردد به اینکه بیان را در اینجا به معنی سانسکریتی بهایانه یعنی ترسناک و غران بگیریم. مطابق لغت نامه دهخدا:

ببر بیان. [ب َ رِ ب َ] (اِ مرکب) ببر شاهی. (یادداشت مؤلف). نام یک درنده ٔ افسانه ای که قسمی از ببر و وحشی تر و قوی تر از سایر درندگان بوده است.(از فرهنگ نظام). ببر و جانوری شبیه به آن دشمن شیرکه شیر شرزه نیز گویند. (ناظم الاطباء) :

بدو گفت پیران که شیر ژیان

نه درنده گرگ و نه ببر بیان .

فردوسی .

درین بیشه زین پیش مگذار گام که ببربیان دارد آنجا کنام .

اسدی .

نام بَبر درنده (بَوری) را در رابطه با ببر بیان میشود از بئو-ره (راه راه باشنده) گرفت و نام بَبرَ (بَوری، سگ آبی) را در زبانهای هندواروپایی به معنی قهوه ای درخشان دانسته اند.