ریشۀ ایرانی واژۀ معّرب فراست

به نظر میرسد کلمه فَراست (عقل و شعور ذاتی) که در عربی نیز به کسر "ف" مصطلح است در اساس فَر-اَستی (صاحب فر ایزدی بودن) است و از زبانهای قدیم ایرانی گرفته شده است. کلمۀ فراست در قرآن بکار نرفته است. کلمه فَرّ (فَرنه، پرَنیه) در زبانهای اوستایی و سانسکریت به معنی نیروی راهنمایی و رهبری و قوت قلب است.

ولی اگر فَرَّسَ عربی به معنی چشم دوختن و بررسی کردن را ریشه فراست بدانیم، در این صورت می توان آن را برگرفته از وارسی فارسی انگاشت: چه مطابق لغت نامه دهخدا «و» گاه به «ف » بدل شود:

اوکندن = افکندن . بیوکندن = بیفکندن . چوسیدن = چفسیدن . (آنندراج). دروش = درفش . دیوار = دیفال. (از لغت محلی شوشتر ذیل دیوار). کلاوه = کلافه. (آنندراج). کَوش = کفش. (آنندراج). وام = فام . ورج = فرج . ورجمند = فرجمند. ورخچ = فرخچ . وش = فش . ویار= فیار. یاوه = یافه :

از او یافتی لاجرم فرج و فر

نه بدروح (؟) ویرا از آن حدّ و مر. فردوسی .

تا جهان را زیور آرد فر و برز پادشاه

ورجمند و فرجمند و فرخجسته باد شاه . ناصرخسرو (آنندراج).

با توجه به برداشت اول از معنی فراست، می توان واژۀ کیاست را نیز با کلمات ایرانی کیا (فرمانروایی) و ستی (استی، بودن) در مجموع فرمانروایی و مدبری و دانایی سنجید، ولی این کلمه در عربی از ریشه کاس = هوشیار بودن گرفته شده است و به نظر میرسد از ریشه اکدی ḫassu (هوشیار) بوده باشد.