ریشۀ کلمۀ هراس

کلمۀ سانسکریتی هرتثه/هرتتهه که اشاره به ایست قلبی دارد ریشه منطقی را برای کلمه فارسی هراس ارائه می نماید:

हृत्थ hRtthaa.dj.standing or abiding in the heart

به نظر میرسد هَرِثَ اوستایی هم که به معنی رنج دهنده گرفته شده در واقع باید به همین معنی ایست قلبی دهنده و رنج دهنده ریشه اصلی واژۀ هراس بوده باشد. یوستی نام فرنگرسین (افراسیاب) را از همین ریشه هراس (هَرِثَ) گرفته و آن را در مجموع به معنی "کسی که بسیار به هراس می اندازد" معنی کرده است (حرف اوستایی "اَنگ" و "ه" به هم تبدیل شده اند، نظیر تبدیل انگره مئینوَ به اهریمن). از آنجایی که این لقب مادیای اسکیتی (به معنی دانا) بوده است لذا احتمال دارد آن در اصل فرغریسین (بسیار دانا) بوده است که بدین وجه بر گردانده شده است چه حرف غ اوستایی به جای حرف اوستایی اَنگ نیز می باشد نظیر دَرِغه= درَنگ.

در شاهنامه و اوستا فراسیاب/فرنگرسین (پر آسیب و گزند) با لقب مجرم و نابکار معرفی شده است. موسی خورنی نیز نام مادیای اسکیتی را نیوکار مادس (مادیای نا-وَه-کار/دانای نابکار) آورده است. مطابق شاهنامه و تاریخ هرودوت این شخص در کنار دریاچۀ چیچست (ارومیه)غافلگیرانه به دست کیاخسار/کیخسرو کشته شده است.

نظر دوستمان جناب مهدی فاطمی در این باب این است: "هراس و ترس هر دو از یک ریشه اند در اوستا به صورت "ثرَه" آمده است و در حقیقت تلفظی دگرگون شده از "ترس" است.این واژه فارسی نیست بلکه از زبان پهلوی اشکانی وارد پارسی شده است: Ahrāsādan/ahrās پهلوی اشکانی:ترساندن." بدین گفته دوستمان اضافه میکنم. شکل سانسکریتی واژۀ ترس،trAsin است: .trAsin .adj. afraid. त्रासिन्