بررسی نام چهار نام اوستایی پسران کی ائیپی وَنگهو

نام کی اپیوه (ائیپی ونگهو اوستایی) را یوستی به معنی متمایل به نیکی گرفته است. وی مطابق با اوپیته/اوپیس منابع آشوری است به معنی لفظی خوبی کننده و خیرخواه که به همراه چهار پسرش بوده است که ابتدا در سمت رود قزل اوزن و قره سو به فعالیت سیاسی علیه آشور پرداخت بعد که اوضاع سخت شد به سمت پارتاکی (ناحیه کاشان) روی آورد. می دانیم وی تحت نام اپیوه پسر کیقباد (دیاکو) که بعد از وی از پیش ویتیریسا (رؤسای اورارتویی که نزد وی به گروگان بود) به ایران/ماد برگشت و مطابق منابع آشوری چهار پسرش همراه وی بوده اند. این چهار تن در اوستا چنین نامیده شده اند: کَوی اوس/کی اوسَذن (فرمانروای سرزمین چشمه ساران)، کَوی اَرَشن (فرمانروای نیک کردار)، کَوی پیسیننگهه (فرمانروای آراسته)، کَوی بیرشن ( فرمانروای دو بار نیک کردار). ولی منابع آشوری تنها نام رسمی سه تن از آنان را به صورت خشثریتی (نیرومند) و مامیتی آرشو (داری منش درستکاری) و دوساننی (رهبر پسندیده و خوشی دهنده) آورده اند و ظاهراَ نام یکی از چهار پسر را که به نظر می رسد همان کَوی پیسیننگهه (فرمانروای آراسته) باشد، ذکر نکرده اند. اما منابع آشوری سه تن دیگر یعنی خشثریتی (کیکاوس) و مامیتی آرشو (کوی ارشن) و دوساننی (کوی بیرشن) را به ترتیب با محل فرمانروایی ایشان کارکاشی/بیت کاری (محل عمارت سنگی= کاشان) یا همان بیت ساگبات (عمارت سنگی) و ایالت مادای (در دره قزل اوزن) و ایالت شاپاردا (در سمت کبودر آهنگ همدان) یاد نموده اند که از این میان رهبری با خشثریتی (کوی اوسذن، کیکاوس) بوده است. ظاهراَ در پیدایی عنوان کوی بیرشن (فرمانروای دو بار درستکار) جزء دو در نام دوساننی با بی اوستایی (دو) معادل گرفته شده است. نام ولایت وی شاپاردا (به معنی جای بخشش و آشتی) هم بعدا به معنی جای پرواز گرفته شده و با کبودر آهنگ جایگزین شده است. نظر به قاعده اتفاق تبدیل "ش" به "ک" در فارسی کبودر در شکل شپودر به وضوح یاد آور شکل تلخیص شدۀ شاپاردا است.