نام و نشان شهرهای خوزستان در نقشه های بطلمیوسی

خوزستان در نقشه های بطلمیوسی با سه نام الدیمایی، چالداپیتس (هالتاماتی) و کیسیا (سرزمین پایینی) مشخص شده است. در آن از شمال به جنوب نام این شهرها دیده میشود: برگان (محل بهره و میوه، دزفول)، سوسا (شوش)، آگارّا (شهر پیشرفته و شایسته/ شائیشتر، شوشتر)، سِلا (محل عمارت، رام هرمز)، انوختَ (محل پایینی) که معادل با اَوَذَ اوستایی و سانسکریت به معنی (محل در پایین نهاده شده) همان اهواز است. نام اِوَز فارس نیز به همین معنی به نظر می رسد. تاریانیا (محل گذرگاهی، معبره که تصحیف به محمره شده است، خرمشهر)، گران (محل سرودهای نیایش) که در عربی به عبادان (محل مؤمنین) ترجمه شده است (آبادان). در آن سوی اروند رود نام پاسینی (آراسته و زیبا) مطابق بصره (بس سرئو) به معنی بسیار زیبا در منطقۀ خَراسَنَ (محل خورابه ها) است.

خفض زبان عربی به معنی "پایین آوردن" نشانگر آن است که نام خوزستان در اصل از ترجمه نام سومری کیسیا (سرزمین پایینی) در زبانهای سامی عاید شده است. در رابطه با تبدیل خفض به خوز گفتنی است علی القاعده حروف "ف" و "ض" زبانهای سامی در زبان فارسی به "و" و "ز" تبدیل شده است. نام اوستایی ایرانی کهن آنجا یعنی ورنه را هم- که زادگاه فریدون (کوروش) به شمار رفته- میشود به صورت "ور- نی" به معنی سرزمین سمت پایینی گرفت. در مجموع نامهای ایرانی و سومری خوزستان و اهواز یعنی انوخت (محل پایینی)، ورنه (محل پایینی) و اَوَذَ (محل پایینی) و کیسیا (محل پایینی) نشانگر آن هستند که کلمه خوزستان با کلمه خفض زبانهای سامی به معنی پایین آوردن و کیسیای زبان سومری (محل پایینی) و اَوَذ َسانسکریت (محل پایینی) مربوط بوده است.