مطابقت اَپام نپات (ایزد ناف آبها) با اِئا/انکی بابلی (ایزد آبهای ژرف و زمین و خرد)

اپام نپات اساطیر و باورهای هندوایرانی سوای داشتن رُل ایزد آبهای ژرف و ایزد زمین در نقش آفرینندۀ انسانها نیز مطابق ائا/انکی بابلی است. فرق بین اپام نپات با ائا/انکی در سمبل اسب آن است که جایگزین سمبلهای مار و ماهی و بز و سنگپشت ائا/انکی شده است. در ایران دریاچۀ ژرف فرَاسپَ (پُر اسب، شیز، تخت سلیمان) و معبد مکعبی واقع در گودی آتشکدۀ ابراهیم (فرو-بغ فارس) منسوب به وی بوده است. جنبۀ خدایگانی خود ابراهیم (پدر امتهای فراوان)/ابرام (پدرعالی) و کعبه و چاه زمزم آن نیز مربوط به ائا/انکی (خدای مردم و زمین و آبهای ژرف) است.

آپام نپات یا اَپام نپات (آوانویسیapām napāt:) که به نام بُرز ایزد نیز خوانده شده‌است، از ایزدان کهن در اساطیر مردمان هندواروپایی از جمله مردمان آریایی است. آپام نبات در وداها به معنای خدای آب ها آمده و در اوستا با عنوان ایزد ناف آب‌ها از وی یاد شده‌است. او ایزد آب‌های زمینی٬ رودها٬ دریاچه‌ها٬ دریاها و چاه‌هاست. او آب‌ها را پخش می‌کند، نیرومند و بلند بالاست و دارندهٔ اسب تندرو است.

آپام نبات یکی از سه خدای بزرگی است که لقب اهوره داشته و این خود گویای مقام او است. در زامیاد یشت، اپام نبات چون ایزدی بلندبالا و دادرس دادخواهان یاد شده و به او صفت تیز اسب داده شده ‌است. این اسب بر آن است که به فرّه ئی که به دریای فراخکرت گریخته، دست یابد. در بندهای ۵۱ و ۵۲ زامیادیشت می‌خوانیم:

فر به دریای فراخکرت جَست، آنگاه اپم نپات تیز اسب بی‌درنگ آن را دریافت. اپم نبات تیز اسب آرزوی داشتن آن نمود: این فرّ دست نیافتنی را من خواهم گرفت، از ته دریای ژرف.

[پس] سرور بزرگوار، شهریار شیدور، اپم نبات تیز اسپ را می‌ستائیم، آن دلیر اجابت‌کنندهٔ استغاثه را. و آن کسی را که بشر را بیافرید، که بشر را ساخت و آن ایزد آب، اپام نپات را، که نیکو بشنود هر آن گاه که او را بستایند.