پنجشنبه، فروردین ۱۲، ۱۴۰۰

معنی واژۀ اُروس

گفته شده است، یکی از لغات فرهنگنامه های فارسی سمت هند «اَروس» است که لااقل از قرن یازدهم هجری تا کنون، به استناد یک بیت پوربهای جامی، معنای آن را «کالا» دانسته‌اند. این بیت را به چند شکل ضبط کرده‌اند، از جمله به شکل زیر در لغت‌نامۀ دهخدا:
یک روز چارپای ببردستم از گله
روز دگر اروس و قماش از نهاندره
هر فرهنگ‌نویسی احتمالاً می‌داند که تک‌شاهد ابداً باعث اطمینان نیست. پس از فحص و جستجوی بی‌نتیجه دربارۀ این لغت، از آقای دکتر میلاد عظیمی که مشغول تصحیح اشعار پوربهاست یاری خواستم و جواب را نزد ایشان یافتم. ضبط درست (یا نزدیک به درست)، که حاصل جستجوی ایشان در نسخه‌ها و تاریخ آن عصر است و مخصوصاً در آن از یک مقالۀ ولادیمیر مینورسکی مدد خواسته‌اند، چنین است:
یک روز جاردو ببرد اسبم از گله
روز دگر اُروس قماش از نهاندره
بنابراین، اولاً معلوم می‌شود که ضبط بیت به کلی چیزی دیگر است، ثانیاً اُروس (به ضم اول) است نه اَروس (به فتح اول).
اگر اوروس را همان روس‌ها بگیریم، جاردو به صورت گِرِذو (اهل غار)، اشاره به نام چرکس‌ها (گِرِذو- گاسها، غارنشینان) خواهد بود.
ترکیب جار (جَر، شکاف، غار) و دو (منسوب به دهیو، محل) و گاس (جا) هم برای جاردو و چرکس بسیار محتمل است:
वल m. vala (jara) cave
दाय m. dAya place
خود نام اُروس می تواند از وَرِشَ اوستایی و وَرکشَ سنسکریت و روشیۀ روسی به معنی مردم و سرزمین بیشه ها اخذ شده باشد. در اوستا سرزمین جنگلهای شمالی وئورو بَرشتی (سرزمین بیشه های گسترده) نامیده شده است، در مقابل استپها که وئوروجَرشتی (سرزمین علف‌زارهای گسترده) نام دارند.

هیچ نظری موجود نیست: