معنی نام قوم هون و ووسون

نام هونّو در زبان مغولی به معنی فرد بوده و منظور از آن شخص فرمانروا است؛ چون واژه ای به صورت هون-کار در زبان عثمانی به معنی اعلیحضرت بوده است. بنابراین هون به معنی قوم فرمانروایی بوده است. ولی هیون زبانهای قدیم ایرانی و هو زبان چینی (هوهای دوردست باختری) می تواند مشتق از کلمه هیه (اسب) در زبان سانسکریت و هوی زبان پهلوی (مردم سمت چپ= معادل نام ناحیۀ زونگاریا [شمال ترکستان چین]) بوده است. بنابراین ظاهراَ نام هون/هونّو در غرب به عنوان عمومی قبایل اسب پرور آسیای میانی هسینگ نوها (بندگان هراس انگیز)، یوئه چی ها (اسب پرورها)، ووسونها (دارندگان توتم کلاغ) و هپتالان (هونهای سفید) در نظر گرفته میشده است. به نظر می رسد از این میان آن قومی که در اروپا تحت نام خاص هون شناخته شده اند شاخه جنوبی همان دسیم سای (سوی کناری یا سمت دست راست) در سمت پازیریک باشند. چینیها دسیم ساها را شکست داده و مساکنشان را به آب بستند و لابد مجبور به سمت غرب به حرکت در آمدند. در مورد ووسونها تصور من این است که زبان اروپایی کشف شده از ترکستان چین مربوط به ووسونهای بور بوده است و چون سوای ویژگی های نژادی تقدیس کلاغ اودن در نزد ژرمنها شایع بوده است. از شواهد موجود چنین بر می آید که این مردم همراه هونها به سمت غرب مهاجرت نمودند. چه بعداً ویژگی سرخ ریش ووسونها را در میان بلغاران می یابیم که از اردوی بزرگ هونها برخاسته بودند. مطابق منابع چینی آنان در آغاز در کنار یوئه‌چی‌ها می‌زیستند. سپس امپراتوری شیونگنو آنان را به باختر راند. اینچنین یوئه‌چی‌ها هم ووسونگان را به پس راندند که بر اثر این درگیری شاه ووسونگ ناندومی هم جانش را از دست داد. فرزند خردسال او را رهاکردند. ولی معجزه‌ای رخ داد، گرگی ماده (توتم ترکان) بدو شیر داد و کلاغ‌ها (توتم ووسونها) بدو خوراک دادند.

نظر به معروفیت زاغساران (پرستندگان زاغ، کلاغ سیاه) در عهد اعراب معلوم میشود این مردم سرخ ریش ووسون در اصل زاغپرست (کلاغ سیاهپرست) بوده اند. چه زاغهای اودین ژرمنها نیز نامهای حافظه و فکر داشته اند. نام ووسونها را درزبانهای هندوایرانی می توان به صورت ویو-سَئون به معنی پرستنده پرنده دانا معنی گرفت. مردم اوسون (اوزون) در آسیای میانه را از اعقاب ایشان به شمار می آورند.

نام ووسون را میشود به صورت وایو-سون به معنی سگ پرنده و آسمانی گرفت و سگبالدار شعار سکائیان مهاجرت کرده به سمت هندوستان بوده است. در تصویر یک پردۀ نمدین پازیریک انسان- گوزن بالداری (توتم آلانها) مشغول نبرد با یک پرندۀ افسانه ای کراکی مانند و دارای شاخ گوزنی (توتم قزاقها و خزرها) است. ابن فضلان در سرزمین قزاقستان حالیه از مردمانی مار پرست (پارتی، هپتالان کرم هفتواد)، ماهی پرست (ماساگت) و غاز/کراکی پرست (قزاق، خزر) خبر داده است.