دوشنبه، مهر ۱۲، ۱۳۹۵

معنی محتمل نام روستای موردی مراغه (مردق)

جزء اول نام این روستا را که در ۱۷ کیلومتری جنوب خاوری مراغه واقع است می توان به صورت موی/آموی در زبانهای ایرانی صورتی از امبو سانسکریت به معنی پُر آب و مویۀ فارسی (اَمَیوا اوستایی، مویک پهلوی) یعنی گریه و زاری و جزء دوم آن یعنی ردی (اردی) را به صورت اردهه در سانسکریت به معنی کنار و ساحل گرفت. کتاب پهلوی شهرستانهای ایران روستایی به نام آموی را در سمت کوه اسنوند (سهند) زادگاه زرتشت می شمارد که با این روستا و رودخانه های موردی چای و مغانجیق آن همخوانی دارد. این کتاب پهلوی با وجود زادگاه زرتشت شمردن آنجا، با توجه به واژۀ مویه فارسی (گریه و زاری) و کلمه سانسکریتی مَیه (ناخوشی) و زیادی مار و خرچنگ رودخانه موردی چای آن، آنجا را ساخته زندک پرمرگ شمرده است. مطابق کتابهای پهلوی نواحی دیگری که در این منطقه زادگاه زرتشت به شمار رفته اند روستای واقع در پیچ رود دارجه (مغانجیق= محل واقع در پیچ رودخانه) و هروم/هراک (محل دژ، روستای هرق) بوده اند. در روایات جغرافی نویسان عهد اسلامی همچنین شهر گزنا (جزنق) در جوار مراغه در سمت ارومیه (که ظاهراَ با هروم/هراک) مشتبه شده است زادگاه زرتشت به شمار رفته است. در سمت مراغه سه شهر به نام گزنا (محل جنگجویان) وجود داشته است که عبارت بوده اند (شیز، تخت سلیمان)، روستای خراجی (کارا-جی= محل جنگاوران) و روستای علمدار که بین شهر مراغه و روستای موردی قرار گرفته است.
هشت سؤال و جواب مودی در بارۀ زادگاه زرتشت در جواب سؤال هفتم و سؤال و جواب هشتم به بیراهه رفته است:
"١- اشو زرتشت در کجا متولد شد؟ در خانه پوروشسپ.
٢- خانه پوروشسپ در کجا است؟ در کنار رود دارجه.
٣- رود دارجه در کجا جاریست؟ شاخه رود دائیتی است.
٤- رود دائیتی در کجا جاریست؟ در ایرانویج.
٥- ایرانویج در کجاست؟ در آتروپاتکان.
٦- آتروپاتکان کجاست؟ آذربایجان امروزی.
٧- اشو زرتشت در کدام بخش آتروپاتکان (آذربایجان) متولد شد؟ در بخش کوه اسنونت و دریاچه چئچسته، رضائیه امروزی.
٨- در کدام روستای ارومیه (رضائیه) متولد شده؟ در روستای آموی یا آموئی."

۲ نظر:

Unknown گفت...

این گمان تا چه مستند است؟

Mofrad گفت...

اینها تنها دلایل نیستند. در کتاب گزارش زادگاه زرتشت و تاریخ اساطیری ایران و کتابهای بعد از آن به تفصیل در این باب صحبت کرده ام. در اینجا به مناسبت بررسی نام موردی چای به این چکیده رساله دکتر جیوانجی جمشید جی مودی اشاره کردم که خود رسالۀ مفصلی است.