اسطورۀ تاریخی پَرسُد (بسیار آرزومند) در خبر کتسیاس

کتسیاس نام چهار پسر وارباک مادی (پادشاه دژ، اوپیته پسر دیائوکو) را به صورت سوسارمس، آرتیکاس، آربیان و آرته یس (آرزومند ثروت) آورده است که از این میان آرته یس نامی بر همان خشثریتی (شهریار) منابع آشوری است. کتسیاس او را جایی تحت نام پَرسُد (بسیار آرزومند) به سبب شباهت نام پَرسُد به پارس طور دیگری معرفی می نماید که از میان روایت وی میشود شرح واقعه ای را که او شنیده است شناسایی کرد. پارسُد پارسی در مقام خشتریتی مادی (کیکاوس، شاه آرزومند) و شاه ماد منظور اسرحدون و آشوربانیپال است که در آن عهد بر بخش اعظم ماد تسلط داشتند: "پارسُد نامی که از حیث دلاوری، شجاعت و عزم و جزم معروف بود، نفوذی در دربار ماد یافت. بعد، چون از حکم شاه در بارۀ خود رنجید، با سه هزار پیاده و هزار سوار نزد کادوسیها (پرستندگان سگان نیرومند، منظور آماردان، کاسپیان و کادوسیان) رفت و خواهرش را به یکی از متنفذین این مردم (داتام، آترادات پیشوای مردان) داد و مورد توجه گردید. پس از آن او مردم کادوسی را تحریک کرد، که بر پادشاه ماد (منظور اسرحدون و آشوربانیپال) شوریده و مستقل شوند و چون شنید شاه قوشونی به قصد او فرستاده، با دویست هزار نفر تنگی را اشغال کرد. خود شاه به قصد او با قوشونی مرکب از ۸۰۰ هزار نفر بیرون رفت و در جنگ شکست خورد (آشوریان محل جنگ را زیر حصار شهر آمُل در زمان آشوربانیپال آورده اند). توضیح آنکه پنجاه هزار نفر کشته شد و ما بقی را پارسی مزبور از ولایت کادوسی ها براند. پس از آن کادوسی ها او را شاه کردند و او همواره به ممالک ماد (متصرفات مادی آشوریان) تجاوز کرده، به تاخت تاز و غارت می پرداخت."

کتسیاس جای دیگر پرسُد حاکم کادوسیان و مادها را کوروش پارسی گمان کرده و حامی وی را آترادات پیشوای مردان (گرشاسب/رستم هفت‌خوان مازندران) آورده است. ضمناً اشاره می کند که حاکم کادوسیان-مردان در پیکار کشته شد که منظور اورواخشیۀ اوستا برادر گرشاسب (آترادات) است که گرشاسب از قاتلان وی در کنار دریای فراخکرت (مازندران) انتقام گرفت.