مطابقت قبیله مادی آریزانتیان با ساگارتیان مادی

مطابق کتیبه بیستون چیتران تخمه ساگارتی که در سمت اربیل شورش کرده بود خود را از خاندان هوخشتره (کیاکسار) اعلام کرده بود. این گفته با توجه به اسناد دیگر گواه آن است که سلسله حکومتی مادها از همین قبیله ساگارتیان مادی بوده است که آشوریان ایشان را تحت نام زاکروتی مادهای نیرومند (ساگارتیان مادی نیرومند) از مادهای دوردست (ساگارتیان سمت کرمان) که از قبایل چادرنشین پارسی به شمار می رفتند، باز می شناخته اند. این مطلب گویای آن است که نامهای آریزانتی خبر هرودوت یعنی قبیله نجبا و آری بی خبر آشوریان یعنی نجبا در واقع نامی بر همان ساگارتیان مادی (سنگ کنان، غارنشینان) بوده است که اعقاب شان در غرب ایران اکنون گوران (گَور-ران= غارنشین) نامیده میشوند و این معنی نامشان برکرماشان/قرمیشین (محل غارنشینان) رفته است. از این جا معلوم میشود خود نام ماد به معنی سانسکریتی آن یعنی نجیب نامی بر همین ساگارتیان حکومتی بوده است. دلیل اینکه هرودوت در شمار قبایل شش گانه ماد (آریزانتیان، مغان، پارتاکانیان، بودینان، بوسینان و ستروخاتیان) نامی از ساگارتیان نمی برد به جهت این است که ایشان در این فهرست تحت نام آریزانتیان ذکر شده اند. چنانکه گفته میشود مهاجرت بزرگ ساگارتیان به سوی غرب در عهد سلطنت کیاکسار و بعد از سقوط آشور صورت گرفته است.