مطابقت جلولا با تبورای نقشه های بطلمیوسی

Macîd Kurdistanî

دوستان گرامی! آیا در زمان ساسانی شهر "جلولا" به همین نام خوانده شده است؟ منابع اسلامی نظیر "المسالك و الممالك، ابن خردادبه" و "الاخبار الطوال، دینوری" و ... فقط اشاره به همین نام دارند، آیا در منابع پیش از اسلام نامی از این شهر برده شده است؟

Schaswar Harshami

جلولا اگر جای بسیار قدیم و تاریخی نیز باشد، شهر بسیار قدیمی نیست. تا دههای ۴۰ قرن سابق، اسمش قرغان بوداست، پس از این، در ایام پادشاهی عراق، اسمش با جلولا تبدیل کردند، چون اعتقاد داشتند که‌ واقعه‌ جنگ جلولا در جنوب خانقین، در انجا بوده‌است. گویا در این جنگ ۱۰۰ هزار سرباز ساسانی کشته‌ شده‌اند و زمین با خون انها، خونرنگ، ویا جلولا شده‌ بود.

Macîd Kurdistanî

در منابع اولیه اسلامی نام تسوج جلولا و جبلتا آمده است.

Javad Mofrad

در نقشه های بطلمیوسی در سمت جنوب غربی آراپخا (کرکوک) نام شهری به صورت Thebura دیده میشود که یاد آور جلولا است. حروف ت/ث، ب، ر می توانستند به ترتیب بدل به ج و ل و ل شوند. تبورا و گُرغان در معنی محل دارای گرما و شراره آتش مترادف هستند. شکل جبلتای (گبلة) نام این شهر که جناب ماجد کردستانی آوردند یادآور گی بیل خدای آتش سومری است که لابد به ایرانی به تبورا و گُرغان (محل آتش) ترجمه شده بوده و خود در کنار این نامها بر روی نام شهر زنده مانده بوده است.

احتمال دارد نام باستانی جلولا (جبلتا) آن همان شاوارد-اِگالّی (کاخ خدمتگزار [آتش؟]) در کتیبه شیهاک اینشوشیناک بوده باشد که در سمت ماتکو/مادگای (توز خورماتلی) به همراه کیپرات (کیفری) یاد شده است. در این صورت این جزء شاواردَ بوده است که جبلتا و جلولا و شادقباد (از اسامی جلولا) تبدیل یافته است. جلولا (با شکوه) می تواند از ترجمه شاد/شاذ قباد (شایستۀ شاه) عاید شده باشد.

نام سامی دیگر جلولا یعنی کرخ جیدان به معنی خانه خوب و زیبا، یادآور همان معنی آرامی و عربی جلولا است.