زبان ارانی (آذری) به عنوان زبان دهقانی نخجوان (به قول اولیا چلبی) و زبان شقی (زبان خشن ترکی دهاتیان آذری)

بارتولد و مینورسکی و مارکوارت کسانی هستند که به غیر ایرانی بودن زبان ارانی اشاره کرده اند. دلیل ناایرانی بودن ارانیها را مورخین روس و برخی از غربیها به استناد موسی خورنی درباره زبان ارانیان اشاره کرده است.

موسی خورنی نوشته است: این زبان حلقی و خشن و غیرتمدنی و ناهنجار بود.