معنی نام هند و هپت هیندو

Leila Golpayegani‎

درود استاد مفرد گرامی.

آیا واژه سند (رود سند) با خود واژه هند ارتباطی دارد؟ آیا این کلمه ریشه یابی شده است؟ با سپاس

Javad Mofrad

در ویکیپدیای انگلیسی برای واژه سند وجه اشتقاق سیم-دهو جریان کلی (شط) را مطرح کرده اند. در میان لغات سانسکریت خود واژۀ سندهو نیز به معنی "به [محل] هم پیوستن[آبها]" به عبارت دیگر شّط گرفته شده است. غالباَ هندو و هند را علی القاعده صورت ایرانی سندهو (شط) گرفته اند و ایندیا و ایندوس اروپایی ها برگرفته از همین صورت ایرانی آن می دانند. چون یونانیها نام رود سند را رود ایندوس آورده اند. در فرگرد اول وندیداد نام هند به صورت هپت هندو ذکر شده است تصور میکنند که صفت هفت آن (پنج آب+ دو رود دیگر؟) اشاره به نام هفت شّط سند؟ دارد. در درستی این ریشه ایرانی نام هند و این برداشت اخیر صورت ایرانی نام رودخانه سند بودن نام هند به جرئت می توان تردید کرد چه ایندهه در سانسکریت به معنی درخشان و نورانی است و فرگرد اول وندیداد سرزمین هپت هیندو را بسیار گرم و آفتاب تابان معرفی می نماید و به ظاهر هپت هیندو می تواند نه اشاره به نام هفت شط غیر مصطلح نام رود سند بلکه اشاره به هفت اقلیم گرم مصطلح هندوان با اقلیم میانی آگنی (آتش) بوده باشد که به قول حمدالله مستوفی این هفت اقلیم عبارت بوده اند از: دکشن، بورب، بسجم، آگنی، ایشن، بایب، نیرت. با اندکی دقت معلوم میشود که حتی در اساس هفت اقلیم هندوستان هم نیست چون بسیار جالب است که خود نام اوستایی هپت هیندو به صورت هاپیتَ- هی-اندهه در سانسکریت معنی دارای درخشندگی بسیار آسیب رساننده را میدهد. از این جا معلوم میشود آریائیان، رنگ تیره هندوان بومی را از آسیب دیدگی از روشنایی و گرمای زیاد هندوستان می دانسته اند که فرگرد اول وندیداد این گرمای شدید را آفت بزرگ اهریمنی هندوستان (هپت هیندو) شمرده است. هاپیتَ (آسیب زننده) در زبان سانسکریت به صور هِیپت و هِیفتِ در زبانهای ژرمن به معنی خشونت آمیز و دشمنی کننده، زننده است.