نامهای کهن کاشان

در دورۀ مادها کاشان در منابع آشوری تحت سه نام بیت کاری (خانۀ سنگی)، بیت ساگ بیت (خانۀ سنگی باشنده) و کارکاشی (عمارت سنگی) یاد شده و مرکز ناحیه پارتوکا (سرزمین کنار چشمه) به شمار آمده است. آنجا مقر اوپیس (اوپیته، اپیوه) پسر دایائوکو (کیقباد) و پسرش خشثریتی (کیکاوس= پادشاه سرزمین چشمه) بود که این یکی با متحدان مادی و اسکیتی و کیمری علیه آشوریان قیام کرد ولی با بیرون رفتن اسکیتان از این اتحادیه مجبور شد که مقر خود کارکاشی را مقابل حمله اسرحدون رها کند و به سوی شهر آمُل مازندران عقب نشینی نماید. دو مرکز نظامی مهم ماد که در این عهد در اختیار آشوریها بودند کیشه سو (همدان) و خارخار (=دژ سترگ، دیواندره) بودند. کشَیه در سانسکریت به معنی انبان و جا و خانه ریشۀ نام دژ مادی تو در توی کیشه سو (انبار سود= هنگ مئثنه) و واژۀ فارسی کیسه به نظر می رسد.