معنی نام ماههای هخامنشی ادوکانیش، درناباجیش و کارباشیش

Ehsan Amini

درانابَجیش (DṚNABĀJIŠ) :

------------------------------- نام پنجمین ماه گاهشماری پارسی باستان است که معادل (July-August) در گاهشماری میلادی است ، سه ماه در گاهشماری پارسی باستان تا حدودی ناشناخته مانده است که یکی از آنها را براساس واژه عیلامی بازسازی کرده اند و آن ماه "اَنامَکَه یا هَنَمَکَش" ( Anāmaka/Hanamakaš) به معنای " ماه خدای بی نام " است ، دیگری همین ماه پنجم است که آن را بررسی می کنیم و سومین ماه ناشناخته ماه ششم است که معادل عیلامی آن "کارباشیاش (Karbašiyaš) می باشد و معادل میلادی آن ( August–September) است، معادل نام ماه پنجم را در گاهشماری عیلامی با هم در زیر خواهیم داشت:

معادل عیلامی این نام که به بازسازی نام پارسی آن به ما کمک کرد بصورت زیر است:

تورانابایزیش (Tur-na-ba-(iz-)-zí(-iš)

شکل دیگری نیز دارد بصورت تارانابایزیایش(Tar-na-ba-(iz-)zí-ya-iš)

حال برای اینکه بتوان معادل پارسی باستان این واژه عیلامی را بدست آورد باید به معادل ماه های دیگر که موجود است و بدست آمده نگاهی بیندازیم و حروفی که بصورت متفاوت در دو زبان تلفظ میشده است را بدست آوریم ، بر اساس پژوهش ها ماه هفتم این خاصیت را داراست که با هم معادل آن را میبینیم:

شکل واژه پارسی ماه هفتم : Bāgayādiš (بَگایَدیش)، شکل واژه عیلامی ماه هفتم: Bakeyatiš

می بینیم که حرف k به حرف g و حرف t به حرف d تبدیل شده است و تلفظ متفاوت است پس معادل واژه ماه پنجم در پارسی باستان بصورت دَرَن‌ باجیش (DṚNABĀJIŠ) شایان ذکر است که حرف z نیز بصورت در تلفظ پارسی باستان بصورت j هست.

اتیمولوژی (زبانشناسی) واژه درانابَجیش را مورد بررسی قرار دادیم ، در یکی از منابع والتر هینتس به بخشی از معنای این واژه اشاره نموده ، در پارسی باستان"BĀJI" معانی زیادی دارد از جمله (ادای احترام، وظیفه و مالیات) که هینتس معتقد است مالیات نزدیک تراست و این ماه به عنوان "ماه مالیات" نامگذاری شده است.

گاهشماری زیبای ایران کهن را در زیر مشاهده می کنید:

1. اَدوکانایشا (Ādukanaiša) ... معنی نامشخص است

2. ثُورا وَهارا (Θūravāhara) ... به معنای ماه قدرت بهار

3. ثایگرَچِش (Θāigraciš) ... به معنای ماه جمع آوری سیر

4. گَرمَ‌پَده (Garmapada) ... به معنای ماه (نقطه ، ایستگاه یا مقطع) گرما

5. درَنَ باجیش (DṚNABĀJIŠ) ... به معنای ماه جمع آوری مالیات

6. کارباشیش (Karbašiyaš)... معنی نامشخص است

7. بَگایَدیش (Bāgayādiš) ... به معنای پرستش بغ (بَگ) (احتمالا میترا)

8. ورکازانا (Vrkazana) ... به معنای ماه گرگ کشی

9. آتشیَدیا (Āçiyādiya) ... به معنای ماه پرستش آتش

10. انَماکا یا انامَکَه (Anāmaka) ... به معنای ماه خدای بی نام

11. ثویووا (Θwayauvā) ... احتمالا (به معنای ماه وحشتناک)

12. ویَخَنَه (Viyax(a)na) ... به معنای ماه حفر کردن

*ویکیپدیا فارسی و انگلیسی

پژوهش و ترجمه : گروه تاریخ تخصصی ایران

---------------------------------------------- Javad Mofrad

درنا باجیش/ثوراناباشیش را به لغت اوستایی و سانسکریت می توان ماه بریدن غله (ماه درو کردن) هم معنی نمود. فکر میکنم برای ماه دوم تابستان مفهوم مناسبی بوده باشد. दारण dAraNa adj. rending

Ehsan Amini

استاد مفرد برای واژه های اَدوکانایشا (ماه اول) و کارباشیش (ماه ششم) در سنسکریت معنایی وجود ندارد ؟؟؟

Javad Mofrad

ادو-کان-ایش به سانسکریت به صورت ادی-کان-ایش معنی آغاز بذر افشانی میدهد که معنی بسیار مناسبی است. کارباشیش یا کارماشیش به صورت کاروا-بهاس-ایش در سانسکریت به معنی کم شدن درخشندگی و گرما است.