جمعه، فروردین ۰۹، ۱۳۹۲

نامهای باستانی شهرهای کاشان، پاوه، همدان، ورزقان، سنقر و کنگاور

نام باستانی کاشان یعنی کارکاشی به صورت کارکاشیه در سانسکریت به معنی زمین سخت و ناهموار است که به نظر من نام کاشان از آن مأخوذ است. نام کهن دیگر آن ساگ بیتو هم به لغت اوستایی به صورت "ساگ بِی اِتو" هم به معنی "محلی است که سنگی بوده باشد" که بعد در همان زمان مادها به صورت کار-کاشی به معنی کلنی کاسیان هم گرفته میشده است همچنین مترادف با نام دیگرش پارتوکا به معنی محل کنار چشمه درک میشده است . نام مشابه سانگی بوتو را تحت اللفظی می توان به صورت شینگه بوته به معنی محل بوته (انار) و به صورت ساگ پات به معنی ساقه سرور گرفت. معنی دارای خانه های سنگی ساگ بیت گرچه محتمل است امّا بعید است، چون صورتهایی از این نام در مورد نامهای باستانی مناطق پر تاکستان و انار تاکستان و ساوه و مرند هم بکار رفته است. دو دژ باستانی کنار آن که سیلخازی و تیلاشوری نامیده می شده اند مطابق با سیلک و توش می باشند. شهر پدیره در آلَبریا (اردلان) مطابق شهر پاوه است. دژ تو در توی کیسه سو مطابق دژ معروف همدان بوده است. دژ ماننایی پَزَشی (محل دژ) یا پانزیش با ورزقان (ور-راز-کان یعنی دژ محل فرمانروایی) همخوانی دارد؛ چه نام کوه بُزقوش آنجا نیز نشانگر نام پزشی کوش (پزَشی کوه) است. نامهای شورگادیا و نیک سامّا به وضوح یادآور نامهای سنقر و نصرت آباد مجاور آن می باشند (اگر این نامها حاوی صورتی از نامهای قدیمی بوده باشند). سرانجام نام دژ کارخوندیر یادآور نام کنگاور است.

۳ نظر:

ناشناس گفت...

با درود
استاد خیلی جالب است. این نامها پیش از مادها به کار میرفته؟استاد ،چون من دارم کتابی درباره ریشه نام شهرستانهای ایران می نویسم اگر بدانم این نامها در کجا به کار رفته سپاگذار می شوم.
استاد آیا اجاز می دهید از مطالبی که از شما آموختم با ذکر نامتان بهره ببرم؟

Mofrad گفت...

باعث امتنان خواهد.
در مورد ساگ بیت قبلاَ معتقد بودم که آنجا همان ساوه است. ممکن است دیاکونوف در تعیین مسیر لشکرکشی های آشوریان اشتباهاتی کرده باشد. لذا در این مورد مردد هستم که آیا آن ساوه بوده یا کاشان.

Mofrad گفت...

وَرِذَ در لغت اوستایی به معنی کشتزار و باغ درخت و درخت گل است. شامل هر سه میشود. احتمالا منظور تاک است که ورزقان زیاد دارد.