زبان آذری همان زبان ترکی ارانی/خزری است

زبان آذری قدیم همین زبان ترکی کنونی بوده است که اصل آن از آران و خزر بوده است هر دو به معنی منسوبین به آتش و زغال بر افروخته. خاقان به، هرروز پیش خاقان خزر با پای پیاده آتش روشن میکرده است. در کتاب شهرستانهای ایران، نام اران شهرستان آتورپاتکان در سمت ایالت آتورپاتکان آمده است. آر در سکایی/کُردی به معنی آتش بوده است. نامهای آلوانی و آگوان متعلق به اران نیز مرکب از آلوو و آگ به معنی آتش هستند. در تأیید این نظر گفتارهای مسعودی و حموی را داریم: مسعودی می گوید در آذربایجان سه زبان پهلوی، دری و آذری رایج است و یاقوت میگوید زبان آذری را کسی جز خودشان در نیابد. یعنی نسبت به پهلوی و دری بیگانه است.

به نظر می رسد نام اوتی های خبر هرودوت (به ترکی یعنی منسوبین به آتش) که به همراه میکها (موخ ها، مغها) و کاسپیان (گرامی دارندگان سگان) در اران یاد شده است، می تواند، منشأ نام اران بوده باشد.