دوشنبه، مرداد ۲۳، ۱۴۰۲

معنی نامهای کپادوکیه (کته پتوکه) و کیلیکیه

کپادوکیه (کته پتوکهٔ پارسی) به معنی سرزمین گراز بوده است
معنی گوپت شاه و کپادوکیه:
به نظر می رسد کپادوکیه/کت پتوکه به معنی سرزمین منسوب گراز (وراز= ضد بیشه، یا همان ورهه پهلوی -سنسکریت=چهارپای کشنده) بوده است. واژۀ کاپتیکه در سنسکریت به معنی بد و کلمه اغو/اکو اوستایی به معنی بد، نامی سنسکریتی بر گراز است. لذا گوپت شاه (شاه گاو نشان) یعنی شاه کپادوکیه (سرزمین گراز). می دانیم توگدامه کیمری (اغریرث) و پسرش سانداکشاترو (گوپت شاه نیمه گاو-نیمه انسان به معنی گاو سرور) ملقب به تخمهٔ تیامات در کپادوکیه فرمانروایی میکرده اند. لذا این نامها از عهد مادها وجود داشته است. در شاهنامه بدین معنی نام مردم کپادوکیه در داستان منیژه و بیژن به صورت گرازانی که به سرزمین آرمانیان (ارمنیها) حمله ور شده اند، اشاره شده است. کیمریان کپادوکیه مناطق دور و نزدیک خود را غارت می کرده اند:
कापटिक kApaTika adj. bad, आखु Akhu m. hog
कथापयति verb kathApayati {kathApaya} relate -kha(خوک، خه، خی)
خود نام سانداخشترو با گوپت (گاو سرور) مترادف به نظر می رسد:
षण्ड m. SaNDa bull set at liberty
क्षात्र n. kshAtra dignity of a ruler or governor, body, military or reigning order, power.
توگدامه (اغریرث تورانی اوستا) رهبر کیمریان کپادوکیه در کیلیکیه توسط مادیای اسکیتی (افراسیاب تورانی) به قتل رسیده بود.
نامهای کیلیکیه به معنی سرزمین بُز بوده اند:
این نامهای کهن آن یعنی کیزُواتنا (به اکدی، سرزمین بُز) و خیلاکو (به هندوایرانی، محل بُز) و کر-که (به کُردی/پارسی، محل بُز) هستند:
छेलिका f. chelikA she-goat
छेलक m. chelaka he-goat
kizzu : (young male) goat , young male (goat's) kid ;
kizzu : [Animals] he-goat, male goat
mātu : (Vatana) own home country , home territory , the land.
جغرافیدانان، سرزمین کیلیکیه را به لحاظ طبیعی به چندین بخش تقسیم کرده‌اند که سنگلاخی و کوهستانی و محل مناسبی برای پرورش بُز به نظر می رسند:
«نوار غربی شامل ناحیه‌ای سنگلاخی است که با تپه‌های صخره‌ای کم ارتفاعی احاطه و در متون تاریخی با عنوان کیلیکیهٔ سنگلاخی مشخص شده است.
بخش‌هایی از نوار شرقی نیز از دشت‌ها تشکیل و شمال شرقی با زنجیره‌ای از کوه‌ها و قله‌های نسبتاً مرتفع، که گاه بلندی آن‌ها به ۳٬۵۰۰ متر می‌رسد، پوشانیده شده. این بخش به کیلیکیهٔ کوهستانی معروف است و در متون برخی مورخان ارمنی از آن با عنوان بام کیلیکیه یاد شده. قسمت‌های جنوب شرقی کیلیکیه را نیز کوه‌هایی کم ارتفاع احاطه کرده‌اند که بلندای قله‌های آن گاه به ۲٬۰۰۰ متر می‌رسد.»

هیچ نظری موجود نیست: