دژ شوشی قراباغ در مقام ورجمکرد

در کوروشنامه گزنفون در برخی جاها نام پادشاه آشور/آسور معادل فرمانروای ماد بزرگ (آستیاگ) و ماد کوچک (سپیتمه، هوم) است. مثلا جایی که آبرادات (آبِرِت-داد، سازنده شراب مقدس) از سوی پادشاه آشور/ آسور به سفارت نزد پادشاه باختر (بلخ) می رود. از اینجا می توان نتیجه گرفت در این رابطه نام پادشاه آشور/آسور معادل آو-سور (شراو، شراب) گرفته شده است. چون نام ماد در سانسکریت به معنی شراب و نیز نجیب است و خود نام سپیت-مه/سپنت-مه و هوم که نام القاب فرمانروای باستانی آذربایجان و ولایات جنوب قفقاز بوده، به معنی شراب مقدس است.

در گفتارهای سالهای پیش از مطابقت آبرادات (آبِرِت-داد، سازنده شراب مقدس یا اَپَرَدات، جوانتر، جانشین، ولیعهد) با سپیتمه هوم (داماد و ولیعهد آستیاگ و حاکم ولایات جنوب قفقاز و آذربایجان) و مطابقت همسر او پان ته آ (به معنی سانسکریتی آن یعنی دانشمند، خردمند) با آمیتیس (دانا، مجرّب) دختر آستیاگ و همسر سپیتمه سخن گفته ام و این که آراسپ (آراینده اسب) سردار کوروش در رابطه با آنها همان اوگبارو/هارپاگ (مهتر اسبان) است. جالب است که گزنفون جایی شهر شوش (در این جا منظور شوشی، شوشا) را مقر آبرادات و پان ته آ آورده و جای دیگر مقر فرمانروایی پادشاه ارمنستان (به عنوان پدر تیگران) را دژی واقع دربلندی همانند شوشی، شوشا ذکر میکند که می دانیم حتی در مقابل آقا محمدخان قاجار هم در قرون نزدیک مقاومت نمود. نظر به مکانهای جمشید (شاه مؤبد صاحب جام می) در اوستا یعنی کوه هُکر (سبلان)، رود دائیتی (موردی چای مراغه) و رعایای کاتوزی (کادوسی) وی در شاهنامه باغ و دژ ورجمکردِ جمشید با قراباغ (باغ سترگ) و دژ شوشی آن مطابقت دارد.