مطابقت ادریس با اِئا

دکتر محمد خزائلی در کتاب اعلام قرآن می آورد: "نولدکه در یکی از اقوال خود معتقد است که ادریس مخفف آندریاس می باشد. ولی آندریاس را صریحاَ معرفی نکرده است. هارتمان معتقد شده است که ادریس همان آندریاس (به معنی آدم) آشپز اسکندر بوده که بر حسب افسانه ها، روزی ماهی در آب چشمه ای می شست و ماهی زنده گردید و آندریاس از آن آب معجزه آسیا نوشید و در نتیجه نوشیدن آب حیات، جاودانه شد."

احتمال دارد افسانه این آندریاس از ایران سرچشمه گرفته است چه آندریاس به صورت اَندر-اوس (انتر-اوس) در زبانهای ایران قدیم به معنی روح و اعماق چشمه بوده است و می تواند منظور اُآنِس/اِئای سومری (ایزد آبهای ژرف و خرد با سمبل کاهنان ماهی پوش) یا همان هومبان ملقب به گَل (بزرگ) خدای بزرگ عیلامی بوده باشد که در رابطه با سبزی و دریا بوده و در اساطیر بین النهرین تحت نام هوم بابا نگهبان جنگل سدر و در روایات اساطیری اسلام تحت نام خضر (سبز) ظاهر شده است. نام هومبان در زبانهای ایرانی می توانست به صورت هوم-بان (به معنی نگهبان شراب مقدس) گرفته شود و در تصویر کورانگون ایزدی گلدان بدستی در رابطه با آب افشانی از آن گلدان مقدس دیده میشود که حدس زده میشود همان هومبان بوده باشد. جزء "هومبا" در نام هومبان و هومبابا در فرهنگ لغات سومری به معنی رستنی ها و "با" به معنی مسئولیت داشتن است. بنابراین نامهای هومبان و هومبابا در بین النهرین به معنی مسئول رستنیها بوده اند.

در این رابطه نام ایلیاس به صورت آلیوس/آلیاس می توانست در زبانهای ایرانی به معنی دارای چشمه پاک و با شکوه معنی دهد. احتمالا نام چشمه علی شهر ری (رئو-خا= دارای چشمه باشکوه) همین بوده است. نام دیگر ایلیاس اساطیری اسلامی یعنی اِدریس را نیز به صور"آدری-اوس" و "اَدَری-اوس) در زبانهای ایرانی و سانسکریت می توان به ترتیب به معانی دارنده چشمه گیاه مقدس گیاه مقدس هوم یعنی معادل خضر (سبز) دانست یا دارنده چشمه آبهای ژرف زیرین گرفت که این یکی ترجمه نام اِئای سومری (یعنی خدای آبهای ژرف) است.

در قابل تبدیل بودن جزء اوس به ایس گفتنی است که در اوستا ایس و اوسَ مترادف با هم به معنی دیگر آن یعنی خواستن و آرزو کردن بیان شده اند.

در مجموع این گفتار، ذکر قرائن و شواهدی مبتنی بر آن است که ادریس همان ائای بابلی و خضر همان هومبان/اوتناپیشتیم (مرد دارای حیات جاودانه) است، ولی از صافی فرهنگ مسلط ایران در خاورمیانه پیش از اسلام گذشته اند.