یکشنبه، اردیبهشت ۱۷، ۱۴۰۲

مطابقت مستیش (باتسینا) با بوشهر، آباده (در هیئت عباده) یا نوبندگان

شهری در فارس به نام مَستیش (به معنی "خانۀ صاحب بردگان، بازار برده فروشی"، در دورۀ هخامنشیان) که در عهد اشکانیان در نقشه های بطلمیوسی باتسینا (بهات-شَیَنَ= محل برده فروشی) نامیده شده با کدام شهر کنونی مطابقت می نماید؟ جواب محتمل تر نوبندگان است:
چون مستیش (باتسینا) به معنی صاحب سر و بنده با نوبندگان فارس مطابقت دارد:
मस्त n. masta head
ईश adj. isha owning
नाय m. nAya leader
bandagan: slaves
भट m. bhaTa slave
शयान adj. ُshayAna resting (place)
گرچه نام باستانی بوشهر یعنی لیان را در سنسکریت می توان به همان معنی مَستیش گرفت نام و نشان آباده به صورت عباده همینطور. نام بوشهر (ری-شهر) در اساس به معنی شهر آراسته و با شکوه به نظر می رسد:
लय m. laya house
जन m. jana people
نظر به بازار برده های خارجی بودن بوشهر در عهد اسلامی شهر مستیش (باتسینا) محتمل است بوشهر بوده باشد. جزء بوخت (رها) در بوخت اردشیر (شهر کالای ازاد) مترادف بوج (رها) در بوجیشیه (برده، رها) است:
भुजिष्य m. bhujishya slave
भुजिष्य adj. bhujishya free
بر این اساس که شهریگان به معنی برده و بنده بوده و نظر به موقعیت آباده در خود پارس (فارس)، آباده/عباده به معنی محل بودن بردگان، در محل مواصلاتی راههای اصفهان و یزد و شیراز محتمل است که همان مستیش (باتسینا)ی باستانی بوده باشد.
به ظاهر نام آبادهٔ طشت فارس نیز با کلمهٔ عبد (برده) پیوستگی دارد، چون نام سابق و کهن تر آن قریهٔ عبدالرحمن بوده است. ولی در اساس این آباده و حتی آن آبادهٔ سمت اقلید به معنی محل آب دهنده بوده است: چون نظر به نام کهن عبدالرحمن آبادهٔ طشت و چاه عمیق باستانی عجیب آن که در اساس آبدو- رَمَن یعنی به خوشی و آسانی آب دهنده بوده است:
raman: comfort. happiness
अब्द adj. abda giving water
اصطخری در معرفی برم و توابع آن، گفته‌است:
«و برم مدینتان آباذه و هی قریه عبدالرحمن و مهرزنجان»
همچنین در ادامه از چاه بسیار عمیقی در روستای عبدالرحمان خبر داده و گفته‌است که این چاه در طول سال خشک است، مگر در زمان معینی از سال که آب از آن می‌جوشد و بر سطح زمین جاری می‌شود تا آنجا که آسیایی را می‌چرخاند. مردم از آن بهره می‌برند و در آبیاری مزارع و غیره از آن استفاده می‌کنند و پس از آن می‌خشکد.

هیچ نظری موجود نیست: